Kronika globalnych zmian geostrategicznych

2021

Grudzień 2021 r.

  • Chiny nawiązują relacje dyplomatyczne z Nikaraguą, po tym jak ten środkowoamerykański kraj zerwał relacje dyplomatyczne z Tajwanem1.
  • 10 grudnia 2021 r. Rosjanie zawarli z Argentyną umowę dotyczącą m.in szkoleń argentyńskich żołnierzy na terenie Rosji2.
  • Wirtualny szczyt z udziałem Władimira Putina i Xi Jinpinga, podczas którego uznano, że oba kraje „powinny wzmocnić koordynację i współpracę w sprawach międzynarodowych, zabierać donośniejszy głos w globalnym zarządzaniu, wypracować praktyczne rozwiązania kwestii globalnych (jak walka z epidemiami czy zmiany klimatu), oraz stanowczo bronić społeczności międzynarodowej w rozwiązywaniu kwestii zapalnych”3.
  • Chiny podpisują pakiet umów z Irakiem, w tym zobowiązują się do odbudowy 1000 szkół4. Ma to zwiększyć wpływy ChRL w rejonie Bliskiego Wschodu.

2022

Styczeń 2022

  • Uczestnictwo ambasadorów Chin, Rosji i Serbii w obchodach rocznicy utworzenia Republiki Serbskiej, które miały miejsce 8 i 9 stycznia 2022 roku w Banja Luce, na terytorium Bośni i Hercegowiny5.
  • Wspólne manewry wojskowe Rosji, Chin i Iranu, które odbyły się 21 stycznia b.r. na Oceanie Indyjskim. Były to już trzecie wspólne ćwiczenia wojskowe tych państw od 2019 roku6.
  • Do chińskiej inicjatywy Pasa i Szlaku przyłączyła się Syria. Porozumienie w tej sprawie podpisali Fadi al-Khalil, przewodniczący syryjskiej Komisji Planowania i Współpracy Międzynarodowej oraz Feng Biao, ambasador Chin w Syrii7. W tym kontekście al-Khalil zaznaczył, że: „Współpraca między oboma narodami będzie obejmować wymianę towarów, technologii i kapitału, a także aktywizację przepływu ludzi i wymiany kulturalnej” a dołączenie przez Syrię do inicjatywy Pasa i Szlaku „odzwierciedla starożytną i długą historię przyjaźni oraz współpracy” z Chinami8. Ambasador Feng Biao natomiast oświadczył, że Chiny zamierzają zaangażować się w odbudowę Syrii po zniszczeniach wojennych.

Igrzyska Olimpijskie w Pekinie, 4-20.2.2022

  • Przed przybyciem do Chin Władimir Putin opublikował na stronie chińskiej agencji informacyjnej Xinhua artykuł, w którym wprost mówił o kluczowym znaczeniu sojuszu obu państw9. W tekście tym jest mowa m.in. o wzmacnianiu rozliczeń w walutach narodowych i tworzeniu mechanizmów potrzebnych do tego, by chronić się przed negatywnymi konsekwencjami sankcji nakładanych przez państwa trzecie.
  • Wspólne oświadczenie Federacji Rosyjskiej i Chińskiej Republiki Ludowej w sprawie wejścia stosunków międzynarodowych w nową erę i globalnego zrównoważonego rozwoju, wydane przez przywódców obydwu państw10.
  • Nawiązanie bliskiej współpracy między Chinami a Ekwadorem11.
  • Zacieśnianie się sojuszu chińsko-argentyńskiego. Prezydent Argentyny Alberto Fernández potwierdził swoje poparcie dla zasady jednych Chin, w zamian za co prezydent Chin Xi Jinping ogłosił swoje wparcie dla Argentyny w jej sporze z Wielką Brytanią o Malwiny/Falklandy. Obydwaj przywódcy podpisali porozumienie w sprawie współpracy w ramach projektu Jednego Pasa i Jednej Drogi12.

Luty 2022

24 lutego konflikt ukraińsko-rosyjski wkracza w kolejną fazę.

Marzec 2022

Spotkanie rosyjskiego ministra spraw zagranicznych Siergieja Ławrowa i jego chińskiego odpowiednika Wanga Yi, podczas którego padły oświadczenia o rozszerzeniu współpracy obydwu państw13. Współpraca ma dotyczyć m.in. koordynacji polityki zagranicznej i mówienia jednym głosem w sprawach światowych.

Kwiecień 2022

  • Chiny i Rosja zaczynają się rozliczać w walutach lokalnych, rozpoczynają się rozmowy między Indiami a Rosją w sprawie przywrócenia po raz pierwszy od czasów zimnej wojny umowy dotyczącej rupii i rubla. Arabia Saudyjska i Chiny rozmawiają o umowie naftowej opartej na juanie14.
  • Przylot sześciu chińskich ciężkich samolotów transportowych Y-20 do Serbii i dostawa systemów obrony przeciwlotniczej dla tego kraju15.
  • Do sojuszu z Chinami dołączają Wyspy Salomona, które trzy lata wcześniej wycofały się z sojuszu z Tajwanem i postawiły na Chiny kontynentalne16. 19 kwietnia b.r. Chiny podpisały pakt o bezpieczeństwie z tym wyspiarskim krajem południowo-wschodniej Oceanii. Rozpoczęły także wielką kampanię mającą przekonać kolejne państwa południowego Pacyfiku do kompleksowej umowy gospodarczej i nowego porozumienia w sprawie bezpieczeństwa17.
  • Chiny i Iran zacieśniają współpracę w zakresie szkoleń wojskowych, zdecydowały się też na wymianę niektórych wojskowych informacji18.

Maj 2022

  • Rosja i Iran zacieśniają współpracę gospodarczą, szczególnie w obszarze eksportu żywności19.

Czerwiec 2022

  • Prezydent Meksyku Andres Manuel Lopez Obrador nie wziął udziału w szczycie obu Ameryk (SOA), z którego, decyzją amerykańskiej administracji, zostały wykluczone Kuba, Wenezuela i Nikaragua20. Do protestu przyłączyli się także prezydenci Gwatemali i Hondurasu. Państwa Ameryki Środkowej w coraz większym stopniu zacieśniają współpracę z Chinami w ramach inicjatywy Jednego Pasa – Jednej Drogi21.
  • Podczas szczytu państw BRICS pada propozycja utworzenia nowej światowej waluty rezerwowej22. Ma zostać oparta o koszyk walut – Brazylii, Rosji, Indii, Chin i RPA.
    W ramach 20-letniej umowy o współpracy podpisanej w Teheranie przez prezydentów Iranu oraz Wenezueli, Wenezuela udostępni Iranowi milion hektarów gruntów pod strategiczne uprawy23.

Lipiec 2022

  • Spotkanie Władimira Putina z przywódcą Iranu Alim Chameneim, a także prezydentem Turcji, Recepem Tayyipem Erdoğanem, w celu pogłębienia współpracy24.
  • Chińskie inwestycje i handel były przedmiotem rozmów między prezydentem Indonezji Joko Widodo i chińskim przywódcą Xi Jinpingiem25.

Sierpień 2022

  • Turcja i Rosja podpisują porozumienie w sprawie płatności za rosyjski gaz w rublach, a więc z pominięciem dolara26.
  • Wenezuela i Kolumbia po trzech latach zawieszenia odnawiają stosunki dyplomatyczne27. Zmiana związana była z wyborem lewicowego polityka Gustavo Petro na prezydenta Kolumbii, co oznacza osłabienie wpływów Waszyngtonu w regionie.

Wrzesień 2022

  • „W dniach 15–16 września w Samarkandzie odbył się 22. szczyt Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SzOW) z udziałem przywódców państw członkowskich, tj. Chin, Rosji, Indii, Pakistanu oraz wszystkich krajów Azji Centralnej (Turkmenistan nie jest członkiem organizacji), a także państw obserwatorów lub partnerów (m.in. Iranu, Turcji, Azerbejdżanu, Białorusi; nie przybył zaproszony premier Armenii). W jego trakcie doszło do licznych spotkań bilateralnych, a sam szczyt poprzedzony został wizytą lidera ChRL w Kazachstanie. Głównymi wątkami rozmów były konsekwencje zmian wywołanych wojną na Ukrainie, perspektywy współpracy gospodarczej i rozwoju wspólnych projektów transportowych. (…) Ponadto na szczycie otworzono finalny etap irańskich starań o pełne członkostwo w organizacji, uznano za partnerów w dialogu Bahrajn, Kuwejt, ZEA i Mjanmę oraz zapowiedziano rozpoczęcie rozmów o włączeniu do dialogu Egiptu, Arabii Saudyjskiej i Kataru. Już po zakończeniu szczytu wolę członkostwa Turcji w SzOW ponownie zadeklarował prezydent Recep Tayyip Erdoğan”28. Iran ma zostać członkiem organizacji w kwietniu 2023 r.29.
  • Wyspy Salomona odrzuciły projekt amerykańskiej umowy, a przywódcy Mikronezji wyrazili niezadowolenie z powodu „niewystarczającej” pomocy finansowej dla ich regionu. Amerykańskie próby wzmocnienia więzi z krajami Pacyfiku zakończyły się niepowodzeniem30.
  • Nikaraguański MSZ poinformował, że „dziesięć lat po decyzji podjętej przez rząd dyktatora Nikaragui Daniela Ortegi w sprawie budowy interoceanicznego kanału, który ma być »trzy razy większy niż Kanał Panamski« i połączyć Morze Karaibskie z Pacyfikiem, postanowiono powierzyć realizację tego przedsięwzięcia inwestorowi z Chin. Realizację przedsięwzięcia, którego koszt wyceniono na 50 mld dolarów, rząd Nikaragui powierzył w 2012 roku jednej z wielkich prywatnych grup kapitałowych Honkgongu. Przez 10 lat budowa jednak nie rozpoczęła się. Sytuacja zmieniła się dopiero po tym, jak w grudniu ubiegłego roku dyktator Nikaragui przywrócił stosunki dyplomatyczne z Pekinem, po 31-letnim okresie utrzymywania ich z Tajwanem”31.
  • Chiny i Rosja podpisały umowę na temat strategicznej współpracy w zakresie projektów dotyczących nawigacji satelitarnej. „Zawarte porozumienie ma umożliwić poprawę dokładności ich systemów nawigacji satelitarnej: rosyjskiego GLONASS oraz chińskiego BeiDou. Oba systemy są rozwijane niezależne od stworzonego przez Amerykanów GPS. (…) Oba państwa zgodziły się w niej na wybudowanie na swoim terytorium naziemnych stacji satelitarnych partnera. W związku z tym chińskie stacje powstaną w Obnińsku na zachodzie Rosji, Irkucku we wschodniej Syberii i w Pietropawłowsku Kamczackim na wschodzie kraju. Z kolei rosyjskie stacje zostaną zbudowane w trzech chińskich miastach – Changchun na północnym wschodzie kraju, Urumczi na północnym zachodzie i w Szanghaju na wschodzie”32.

Październik 2022

  • „Państwa porozumienia naftowego OPEC+ z Arabią Saudyjską i Rosją na czele nie uległy presji USA oraz G7 i wprowadziły cięcia wydobycia pomimo niedoborów ropy na rynku i wysokiej ceny. (…) USA oraz pozostałe strony G7 (w tym Unia Europejska) zabiegały o zwiększenie podaży ropy, w celu obniżenia cen paliw na stacjach i ulżenia gospodarkom krajów-importerów odczuwającym drożyznę w wynikach ekonomicznych. (…) Ruch OPEC+ jest odczytywany jako solidarność z Rosjanami w kartelu obawiającym się inicjatywy odbiorców ropy. OPEC przedłużyło współpracę z Rosją w ramach OPEC+ do końca 2023 roku”33.
  • „Węgry i Serbia zbudują rurociąg do transportu rosyjskiej ropy. Inwestycja ma zbliżyć do siebie sektory energetyczne obu państw. Współpraca rozumiana jest również jako jednoznaczna forma sprzeciwu wobec stanowiska Brukseli, która dąży do uniezależnienia się od dostaw surowców energetycznych z Federacji Rosyjskiej”34.
  • „Sieci kart bankowych Iranu i Rosji zostaną połączone w ciągu najbliższych miesięcy (…). Połączenie ma ułatwić firmom i turystom łatwe przeprowadzanie transakcji”35.
  • Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przytłaczającą większością głosów przegłosowało rezolucję zobowiązującą Izrael do pozbycia się broni jądrowej, do posiadania której kraj ten nigdy się nie przyznał36. Komitet Zgromadzenia Ogólnego ONZ przegłosował rezolucję zgłoszoną przez Autonomię Palestyńską i 19 innych krajów, między innymi Bahrajn, Jordanię, Maroko i Zjednoczone Emiraty Arabskie stosunkiem 152 do 5. Pięć państw, które sprzeciwiły się rezolucji w sprawie „ryzyka rozprzestrzeniania broni jądrowej na Bliskim Wschodzie” to: Kanada, Izrael, Mikronezja, Palau i Stany Zjednoczone. Kolejne 24 kraje wstrzymały się od głosu, są wśród nich członkowie Unii Europejskiej, w tym Polska37.
  • Nowym prezydentem Brazylii został Luiz Inácio Lula da Silva, co oznacza porażkę proamerykańskiego polityka, walczącego o reelekcję Jaira Bolsonaro38.

Listopad 2022

  • Węgry i Iran podpisały porozumienie o współpracy ekonomicznej w ramach Trzeciej Irańsko-Węgierskiej Wspólnej Komisji ds. Współpracy Ekonomicznej (Iran and Hungary Joint Economic Cooperation Commission)39.
  • Chiny i Kuba zacieśniają współpracę podczas wizyty w Pekinie Miguela Díaz-Canela Bermudeza, kubańskiego prezydenta i pierwszego sekretarza Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Kuby40. Bermudez wspólnie z Władimirem Putinem odsłonił także pomnik Fidela Castro w Moskwie41.

Grudzień 2022

  • Chiny i Arabia Saudyjska zacieśniają strategiczną współpracę, co oznacza osłabianie wpływów amerykańskich na Bliskim Wschodzie42. Częścią porozumienia jest podpisanie „listu intencyjnego z chińską firmą Huawei Technologies w sprawie usług chmurowych i budowy centrów wysokich technologii w saudyjskich miastach. Porozumienie uzgodniono, mimo że USA przestrzegały sojuszników w Zatoce Perskiej przed używaniem technologii tego chińskiego koncernu ze względów bezpieczeństwa – podkreśla Reuters. Chińskie i saudyjskie firmy zawarły również 34 umowy dotyczące inwestycji, między innymi w branży zielonych energii, IT, usług w chmurze, transportowej i budowlanej – przekazała SPA. Agencja nie podała wartości umów, ale wcześniej zapowiadała podpisanie porozumień wartych 30 mld dolarów. Xi przyleciał do Arabii Saudyjskiej w środę i – jak oceniały stacja CNN i agencja AFP – został tam przywitany z większą pompą niż prezydent USA Joe Biden podczas swojej lipcowej wizyty. Według mediów jest to wyraźny sygnał dla Waszyngtonu, który skrytykował zbliżenie Rijadu z Pekinem”43.
  • Wiceszef Rady Bezpieczeństwa Rosji Dmitrij Miedwiediew spotkał się w Pekinie z prezydentem Chin Xi Jinpingiem. „Miedwiediew przekazał chińskiej głowie państwa przesłanie od prezydenta Rosji, w którym m.in. zwrócono uwagę na bezprecedensowy poziom rosyjsko-chińskiego dialogu politycznego i praktycznej współpracy oraz wyrażono zaufanie do dalszego postępującego rozwoju stosunków międzypaństwowych i międzypartyjnych w ścisłej współpracy z nowym kierownictwem KPCh (…) Rosjanie przekazali również, że odnotowano „szeroką zbieżność podejścia Moskwy i Pekinu do najbardziej palących problemów świata”. Podczas rozmowy politycy mieli poruszyć temat strategicznej koordynacji polityki zagranicznej, w tym w ramach ONZ i na innych platformach wielostronnych, w tym Szanghajskiej Organizacji Współpracy, BRICS i G20”44.
  • Iran i Rosja reaktywują korytarz transportowy, tzw. korytarz perski, który w II wojnie światowej pozwolił ZSRR wspomóc aliantów w pokonaniu III Rzeszy45.
  • Otwarcie chińskiej gospodarki zwiększa popyt na surowce energetyczne. „To sprawia, że inwestorzy oczekują większej aktywności w niektórych sektorach gospodarki chińskiej – już obecnie widać złagodzenie podejścia, chociażby po skokowym wzroście popytu na paliwo lotnicze. (…) Z kolei drugą wiadomością, sprzyjającą wyższym wycenom ropy naftowej, jest informacja o planach rozpoczęcia programu uzupełniania rezerw strategicznych ropy naftowej. W piątek amerykański Departament Energii podał, że kupi do 3 mln baryłek ropy z dostawą w lutym. Skupowanie ropy naftowej na rynku to następstwo programu systematycznej sprzedaży tego surowca z rezerw strategicznych przez USA w bieżącym roku w celu presji na spadek cen ropy. USA w marcu ogłosiły sprzedaż aż 180 mln baryłek ropy i w późniejszych miesiącach trzymały się tego planu. W rezultacie, strategiczne rezerwy ropy w USA spadły do poziomu 380 mln baryłek, najniższego od 1984 r”46.
  • Marynarka Armii Ludowo-Wyzwoleńczej osiągnęła możliwość operowania na dalekim Pacyfiku i jest w stanie kontrolować wody wokół wyspy Guam, amerykańskiej wyspy na Pacyfiku i ważnej bazy wojskowej. „Lotniskowiec chińskiej marynarki wojennej Liaoning po raz pierwszy zbliżył się do wyspy Guam na Pacyfiku, gdzie mieszczą się amerykańskie bazy wojskowe. Wysyłany jest geopolityczny i strategiczny sygnał: możemy was dosięgnąć. Jeśli nie dziś, to wkrótce – ocenił Carl Schuster, emerytowany oficer amerykańskiej marynarki”47.
  • ChRL i Federacja Rosyjska uzgodniły zwiększenie koordynacji działań w polityce międzynarodowej. „Władimir Putin w czasie rozmowy z Xi Jinpingiem podkreślił, że Rosja i Chiny dążą do zacieśnienia współpracy zarówno w obszarach dotyczących bezpieczeństwa, jak i handlu. Stwierdził także, że stosunki dwustronne są »najlepsze w historii i wytrzymują wszelkie próby«. – Podzielamy te same poglądy dotyczące przyczyn, kursu i logiki zachodzących przemian globalnego krajobrazu geopolitycznego – powiedział Władimir Putin. Xi Jinping w czasie swojej wypowiedzi zaznaczył, że »na tle trudnej sytuacji międzynarodowej Chiny są gotowe do zacieśniania współpracy politycznej z Rosją« i bycia »globalnymi partnerami«”48. „Chiny są gotowe do współpracy z Rosją i wszystkimi postępowymi siłami na świecie, które sprzeciwiają się hegemonizmowi i polityce siły, aby wspólnie przeciwstawić się unilateralizmowi, protekcjonizmowi i zastraszaniu oraz zdecydowanie chronić suwerenność, bezpieczeństwo i interesy rozwojowe obu krajów, a także międzynarodowe równość i sprawiedliwość, powiedział Xi. Xi powiedział, że Chiny i Rosja powinny zwiększyć wzajemne wsparcie w kwestiach dotyczących ich podstawowych interesów i współpracować, aby przeciwstawić się ingerencji i sabotażowi sił zewnętrznych. Putin powiedział, że Rosja zdecydowanie popiera stanowisko Chin w sprawie Tajwanu i stanowczo przestrzega zasady jednych Chin. Putin powiedział również, że w obecnej złożonej i trudnej sytuacji międzynarodowej stosunki rosyjsko-chińskie utrzymały solidne tempo rozwoju, odnotowując stały postęp współpracy w różnych dziedzinach, w tym w energetyce, rolnictwie, transporcie, infrastrukturze, sporcie i wymianie międzyludzkiej. Odporność, dojrzałość i stabilność stosunków rosyjsko-chińskich uległy dalszemu wzmocnieniu, powiedział Putin, dodając, że znaczenie strategicznej koordynacji między dwoma krajami stało się bardziej widoczne, a stosunki dwustronne mogą służyć jako model dla stosunków między głównymi krajami w XXI wieku. Rosja jest gotowa kontynuować ścisłą współpracę z Chinami na platformach wielostronnych, w tym Organizacji Narodów Zjednoczonych, Szanghajskiej Organizacji Współpracy, BRICS i Grupy 20, powiedział Putin”49.

1 Nikaragua zrywa relacje z Tajwanem, nawiązuje z Chinami, 10.12.2021, https://www.rp.pl/dyplomacja/art19184961-nikaragua-zrywa-relacje-z-tajwanem-nawiazuje-z-chinami; China, Nicaragua resume diplomatic relations, 10.12.2021, http://www.news.cn/english/2021-12/10/c_1310364598.htm.

2 Chiny i Rosja rozmieszczą bazy w Argentynie?, 10.02.2022, https://defence24.pl/geopolityka/chiny-i-rosja-rozmieszcza-bazy-w-argentynie.

3 Przywódcy Rosji i Chin ogłaszają: będziemy razem bronić swoich interesów, 15.12.2021, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/rosja-i-chiny-jednym-glosem-bedziemy-bronic-interesow/w1k839k.

4 L. Zhou, China signs deal to build 1,000 schools in Iraq as Beijing pushes for greater role in Middle East after US withdrawals, 19.12.2021, https://www.scmp.com/news/china/diplomacy/article/3160306/china-signs-deal-build-1000-schools-iraq-beijing-pushes.

5 Bośnia i Hercegowina: Chiny, Rosja i Serbia brutalnie ingerują w nasze sprawy wewnętrzne, 12.01.2022, https://forsal.pl/swiat/bezpieczenstwo/artykuly/8331606,bosnia-i-hercegowina-chiny-rosja-i-serbia-brutalnie-ingeruja-w-nasze-sprawy-wewnetrzne.html.

6 Rosja, Chiny i Iran prężą muskuły. Nagranie z manewrów wojskowych na Oceanie Indyjskim, 21.01.2022, https://wideo.wp.pl/rosja-chiny-i-iran-preza-muskuly-nagranie-z-manewrow-wojskowych-na-oceanie-indyjskim-6728802423842945v?amp=1.

7 Syria dołącza do chińskiej inicjatywy Pasa i Szlaku, 16.01.2022, https://strajk.eu/syria-dolacza-do-chinskiej-inicjatywy-pasa-i-szlaku/.

8 Ibidem.

9 V. Putin, “Russia and China: A Future-Oriented Strategic Partnership” for the Chinese News Agency Xinhua, 3.2.2022, http://en.kremlin.ru/events/president/news/67694.

10 V. Baran, Rosja i Chiny wydają wspólne oświadczenie. Chodzi o NATO, 04.02.2022, https://wiadomosci.wp.pl/rosja-i-chiny-wydaja-wspolne-oswiadczenie-chodzi-o-nato-6733702518024928a. Tekst oświadczenia opublikowany został na stronie: http://www.kremlin.ru/supplement/5770.

11 Ambassador of Ecuador to China: The Relationship Is at the Best Period in History Today, 25.03.2022, http://www.chinatoday.com.cn/ctenglish/2018/commentaries/202203/t20220325_800280523.html.

12 China, Argentina to deepen comprehensive strategic partnership, 06.02.2022, https://news.cgtn.com/news/2022-02-06/China-Argentina-to-deepen-comprehensive-strategic-partnership-17qINrzqQVy/index.html.

13 Siergiej Ławrow w Chinach. Spotkał się z szefem chińskiej dyplomacji, 30.03.2022, https://tvn24.pl/swiat/chiny-siergiej-lawrow-spotkal-sie-z-szefem-chinskiej-dyplomacji-wangiem-yi-5655316.

14 Chiny kupują rosyjskie surowce w juanach. To pierwszy taki przypadek od nałożenia sankcji, 10.04.2022, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/chiny-kupuja-rosyjskie-surowce-w-juanach-to-pierwszy-taki-przypadek-od-nalozenia/p33g30y.

15 Liu Xuanzun, Guo Yuandan, Spotting of six Y-20 cargo planes in Serbia displays China’s strategic transport capabilities, 10.04.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202204/1258931.shtml.

16 B. Kwiatkowska, Wyciekła umowa z Chinami. Wielka awantura o Wyspy Salomona, 29.03.2022, https://wiadomosci.wp.pl/awantura-o-wyspy-salomona-reakcja-sasiadow-obrazliwa-6752444092562368a.

17 P. Ciszak, Chiny zdobyły przyczółek i budują nowy układ. Wyspy na marginesie geopolityki stały się jądrem brutalnej rywalizacji, 29.05.2022, https://www.money.pl/gospodarka/chiny-zdobyly-przyczolek-i-buduja-nowy-uklad-wyspy-na-marginesie-geopolityki-staly-sie-jadrem-brutalnej-rywalizacji-6773012359453248a.html.

18 Chiny i Iran zacieśniają współpracę wojskową, 28.04.2022, https://radio.opole.pl/104,572581,chiny-i-iran-zaciesniaja-wspolprace-wojskowa; China, Iran agree to push military ties to higher level, 28.04.2022, https://news.cgtn.com/news/2022-04-28/China-Iran-agree-to-push-military-ties-to-higher-level-19AEBvT2swg/index.html.

19 Russia, Iran sign trade expansion agreements, 26.05.2022, https://www.middleeastmonitor.com/20220526-russia-iran-sign-trade-expansion-agreements/.

20 USA wykluczają ze szczytu obu Ameryk rządy Kuby, Wenezueli i Nikaragui. Nie pojedzie też prezydent Meksyku, 6.06.2022, https://tvn24.pl/swiat/usa-wykluczaja-ze-szczytu-obu-ameryk-rzady-kuby-wenezueli-i-nikaragui-prezydent-meksyku-andres-manuel-lopez-obrador-nie-jedzie-5739561; ‘No longer US’ backyard,’ Latin America sends united message, 7.06.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202206/1267442.shtml.

21 China, L. America become closer politically and economically: Mexican Chamber, 9.06.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202206/1267741.shtml.

22 Russia and China are brewing up a challenge to dollar dominance by creating a new reserve currency, 24.06.2022, https://markets.businessinsider.com/news/currencies/dollar-dominance-russia-china-rouble-yuan-brics-reserve-currency-imf-2022-6.

23 Iran będzie uprawiać milion hektarów ziemi w Wenezueli, 27.07.2022, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Iran-bedzie-uprawiac-milion-hektarow-ziemi-w-Wenezueli-8381278.html.

24 Putin spotkał się z Erdoganem i Chameneiem. „Teheran i Moskwa muszą być czujne wobec oszustw Zachodu”, 19.7.2022, https://www.rmf24.pl/raporty/raport-wojna-z-rosja/news-putin-spotkal-sie-z-erdoganem-i-chameneiem-teheran-i-moskwa-,nId,6166620#crp_state=1; Leader meets Putin, says dollar must be removed from bilateral trade, 19.7.2022, https://www.tehrantimes.com/news/474826/Leader-meets-Putin-says-dollar-must-be-removed-from-bilateral.

25 Widodo z Indonezji rozmawia o inwestycjach, G-20 z chińskim Xi, 26.7.2022, https://aktualnosci.news/widodo-z-indonezji-rozmawia-o-inwestycjach-g-20-z-chinskim-xi-100746/.

26 Fatih Donmez: Agreement reached with Russia on gas payment in rubles, 11.08.2022, https://www.azerbaycan24.com/en/fatih-donmez-agreement-reached-with-russia-on-gas-payment-in-rubles/; Turkish Energy Minister Donmez: the country will not join the sanctions against Russia, 11.08.2022, https://scooptrade.com/turkish-energy-minister-donmez-the-country-will-not-join-the-sanctions-against-russia/.

27 Venezuela and Colombia restore diplomatic ties after three years, 29.08.2022, https://www.france24.com/en/americas/20220829-venezuela-and-colombia-restore-diplomatic-ties-after-3-years.

28 Z wojną w tle. Szczyt Szanghajskiej Organizacji Współpracy w Samarkandzie, 20.09.2022, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2022-09-20/z-wojna-w-tle-szczyt-szanghajskiej-organizacji-wspolpracy-w.

29 Iran to obtain full SCO membership in 2023: embassy, 12.07.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202207/1270360.shtml.

30 Chiny wygrały. Oferta USA została odrzucona, 28.09.2022, https://wiadomosci.wp.pl/chiny-wygraly-oferta-usa-zostala-odrzucona-6817201913723712a.

31 Nikaragua. Delegacja Chin omówiła z rządem Ortegi projekt budowy kanału interoceanicznego, 29.09.2022, https://www.gospodarkamorska.pl/nikaragua-delegacja-chin-omowila-z-rzadem-ortegi-projekt-budowy-kanalu-interoceanicznego-66857.

32 Rosja i Chiny łączą siły w kosmosie. Chcą zwiększyć dokładność swoich nawigacji satelitarnych, 30.09.2022, https://najlepsze-miasto.com/swiat/rosja-i-chiny-lacza-sily-w-kosmosie-chca-zwiekszyc-dokladnosc-swoich-nawigacji-satelitarnych/.

33 Potęgi naftowe rzucają wyzwanie Zachodowi i grają na jeszcze droższą ropę, 5.10.2022, https://biznesalert.pl/porozumienie-naftowe-opec-rosja-arabia-saudyjska-ropa-ciecie-2-mln-barylek/.

34 Węgry i Serbia zbudują rurociąg. To początek szerszej współpracy obu państw, 11.10.2022, https://obserwatorgospodarczy.pl/2022/10/11/wegry-i-serbia-zbuduja-rurociag-to-poczatek-szerszej-wspolpracy-obu-panstw/; Vucic, Orban agree to build a Serbia-Hungary oil pipeline, 10.10.2022, https://www.ansa.it/nuova_europa/en/news/sections/politics/2022/10/10/vucic-orban-agree-to-build-a-serbia-hungary-oil-pipeline_2ebdf057-e09c-45c3-b5b7-74c3f922868a.html.

35 Rosja i Iran połączą swoje systemy płatności kartą w ciągu kilku miesięcy, 11.10.2022, https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/rosja-i-iran-polacza-swoje-systemy-platnosci-karta-w-ciagu-kilku-miesiecy/39rlrqs.

36 ONZ zobowiązała Izrael do pozbycia się broni jądrowej, 30.10.2022, https://www.wnp.pl/przemysl-obronny/onz-zobowiazala-izrael-do-pozbycia-sie-broni-jadrowej,639614.html;

37 Specjalna rezolucja ONZ. Izrael został zobowiązany do pozbycia się broni jądrowej, 30.10.2022, https://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/8578121,bron-jadrowa-izrael.html.

38 Znamy wyniki wyborów w Brazylii. Wielki powrót byłego prezydenta, 30.10.2022, https://wiadomosci.onet.pl/swiat/znamy-wyniki-wyborow-w-brazylii-wielki-powrot-bylego-prezydenta/pnx6xtk.

39 Iran, Hungary sign cooperation document, 17.11.2022, https://en.irna.ir/news/84946216/Iran-Hungary-sign-cooperation-document.

40 China’s Xi pledges support for Cuba on ‘core interests’, 26.11.2022, https://abcnews.go.com/International/wireStory/chinas-xi-pledges-support-cuba-core-interests-93944263.

41 Evoking Castro, Putin and Cuban leader pledge to deepen ties, 22.11.2022, https://www.reuters.com/world/europe/evoking-castro-putin-cuban-leader-pledge-deepen-ties-2022-11-22/.

42 Xi Jinping takes his diplomatic charm offensive to the Middle East, 07.12.2022, https://www.politico.com/news/2022/12/07/xi-jinping-china-saudi-arabia-summit-00072784.

43 Arabia Saudyjska i Chiny zacieśniają współpracę. Podpisały strategiczne umowy, 08.12.2022, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8606119,arabia-saudyjska-chiny-wspolpraca-umowy-huawei.html.

44 Miedwiediew spotkał się w Pekinie z prezydentem Xi. Rozmowa o Ukrainie, 21.12.2022, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art37648131-miedwiediew-spotkal-sie-w-pekinie-z-prezydentem-xi-rozmowa-o-ukrainie.

45 Iran i Rosja reaktywują korytarz transportowy. „Ogromne zagrożenie”, 22.12.2022, https://www.onet.pl/biznes/biznesalert/iran-i-rosja-reaktywuja-korytarz-transportowy-ogromne-zagrozenie/ggpqhs9,30bc1058.

46 Komentarz surowcowy DM BOŚ – ropa naftowa, złoto, 19.12.2022, https://www.parkiet.com/surowce/art37632491-komentarz-surowcowy-dm-bos-ropa-naftowa-zloto; Ceny ropy rosną w reakcji na otwieranie gospodarki Chin, 20.12.2022, https://www.wnp.pl/finanse/ropa-w-usa-zyskuje-w-reakcji-na-otwieranie-gospodarki-chin,657924.html.

47 Media: chiński lotniskowiec Liaoning zbliżył się do wyspy Guam, na której znajdują się bazy wojskowe USA, 30.12.2022, https://tvn24.pl/swiat/chiny-usa-lotniskowiec-liaoning-zblizyl-sie-do-wyspy-guam-terytorium-usa-6558113; China’s aircraft carrier Liaoning spotted edging close to Guam for first time amid US strategic threats, 29.12.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202212/1282934.shtml?id=12.

48 Rozmowa Władimir Putin – Xi Jinping. Prezydent Rosji wyszedł z propozycją, 30.12.2022, https://www.wprost.pl/polityka/11025868/rozmowa-wladimir-putin-xi-jinping-prezydent-rosji-wyszedl-z-propozycja.html.

49 Xi, Putin meet via video link; bilateral ties show ‘solid foundation to withstand tests’, 30.12.2022, https://www.globaltimes.cn/page/202212/1282968.shtml.


2023

Styczeń 2023

  • Nowym prezydentem Brazylii został Luiz Inacio Lula da Silva. Ustępujący prezydent Brazylii Jair Bolsonaro wylądował kilka dni wcześniej na Florydzie, unikając w ten sposób przekazania władzy swojemu następcy1.
  • Minister spraw zagranicznych Niemiec Annalena Baerbock na konferencji prasowej w Lizbonie oświadczyła, że „Unia nie może sobie dalej pozwolić na to, by pojedyncze państwa blokowały decyzje całej wspólnoty. – Głosowanie większością kwalifikowaną może prowadzić do bardziej sprawiedliwych… wyników dla nas wszystkich – (…) Musimy być zdolni do skutecznego i szybkiego działania – dodała. (…) To kolejna taka wypowiedź członka rządu Niemiec. Latem 2022 za likwidacją weta w Radzie Europejskiej opowiedział się kanclerz Olaf Scholz. Wg Niemców jest to szczególnie ważne teraz, gdy potrzebne są szybkiej decyzje powstrzymujące Rosję na Ukrainie”2.
  • Andrzej Duda podpisał specjalny dokument, w którym wyraził zgodę na to, by niemieccy żołnierze stacjonowali w Polsce w celu obsługi wyrzutni Patriot3.
  • Rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow, który złożył wizytę w Pretorii (RPA), został zapewniony o partnerstwie Południowoafrykańczyków w tworzeniu przez Rosję nowego porządku. Minister spraw zagranicznych RPA Naledi Pandor powiedziała: „Republika Południowej Afryki dołączy do Rosji w dążeniu do przeprojektowanego globalnego porządku, w którym większą rolę odgrywają organizacje niezachodnie, takie jak partnerstwo BRICS”4.
  • „Reżim wojskowy w Burkina Faso zawiesił porozumienie z Francją i nakazał jej wojsku opuszczenie kraju w ciągu miesiąca (…). Decyzji władz towarzyszy zacieśnianie stosunków z Federacją Rosyjską”5.
  • Niemieckie MSZ przeprosiło rzecznika Unii Afrykańskiej za nieodpowiedni wpis w Internecie poświęcony wizycie Siergieja Ławrowa w RPA. „Wcześniej niemieckie Ministerstwo Spraw Zagranicznych opublikowało na Twitterze komunikat, w którym stwierdziło, że szef rosyjskiej dyplomacji Siergiej Ławrow przybył do Afryki, aby «nie patrzeć na lamparty» (w poście wykorzystano wizerunek zwierzęcia), lecz po to, by ogłosić rzekome zamiary władz ukraińskich dotyczące «zniszczenia wszystkiego, co rosyjskie». Rzeczniczka Unii Afrykańskiej Ebbe Kalondo, komentując wpis niemieckiego MSZ, oświadczyła, że jest on odbierany jako kpina z regionu i okolicznych mieszkańców. Ostatecznie Berlin przeprosił, podkreślając, że Republika Federalna «docenia afrykańskich partnerów»”6.
  • Minister Spraw Zagranicznych Republiki Mali Abdoulaye Diop podczas spotkania Rady Bezpieczeństwa ONZ oświadczył, że jego państwo nie będzie tłumaczyło się ze swoich suwerennych decyzji o wyborze partnerów, w tym Rosji, z którą współpracuje7.
  • Iran i Rosja połączyły swoje międzybankowe systemy przelewów bankowych, aby przyspieszyć transakcje handlowe i finansowe. Od czasu ponownego nałożenia amerykańskich (jankeskich) sankcji na Iran w 2018 r. Republika Islamska została odłączona od belgijskiego systemu SWIFT8.

Luty 2023

  • Chiński balon meteorologiczny, który przeleciał „nad elementami infrastruktury krytycznej” na północy Stanów Zjednoczonych został zestrzelony przez armię amerykańską(jankeską) przy użyciu myśliwca F-229.
  • Rosja zawarła porozumienie militarne w sprawie utworzenia w Sudanie centrum logistycznego dla rosyjskiej marynarki wojennej10. „Po kilku miesiącach negocjacji armia Sudanu zatwierdziła umowę, na mocy której Rosja mogłaby utworzyć w tym kraju pierwszą w Afryce bazę dla swojej marynarki wojennej. W zamian władze w Chartumie otrzymają rosyjskie uzbrojenie”11.
  • Międzynarodowa organizacja Human Rights Watch opublikowała raport na temat sytuacji położonej w archipelagu Czagos wyspy Diego Garcia, w którym oskarżyła Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone Ameryki o popełnianie zbrodni kolonialnych12. Wyspy te należały do kolonii brytyjskiej Mauritusa i zgodnie z prawem w momencie uzyskania niepodległości przez to państwo powinny stać się jego integralną częścią. Wielka Brytania zatrzymała swoją zwierzchność nad wyspami, m.in. pod wpływem nacisków USA, które zainstalowały na wyspie Diego Garcia swoją bazę wojskową. Aby umożliwić stworzenie takiej bazy, Brytyjczycy przymusowo wysiedlili ludność całego archipelagu, a po latach oszukali wypędzonych, płacąc im po 3 tys. funtów za zrzeczenie się ojczyzny. „W roku 2000 Sąd Najwyższy w Londynie (…) uznał, że wysiedlenie mieszkańców z Czagos było nielegalne oraz przyznał im prawo do powrotu. Ale już kilka godzin po odczytaniu werdyktu brytyjskie Ministerstwo Spraw Zagranicznych oświadczyło, że z uwagi na umowę z Waszyngtonem nie może na to zezwolić. Stany Zjednoczone do dziś utrzymują, że powrót mieszkańców na Diego Garcia, jak również inne wyspy archipelagu, zagraża bazie, która jest gwarantem bezpieczeństwa dla Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz ich sojuszników. (…) W lutym 2019 r. także Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości uznał, że Brytyjczycy naruszyli prawo w procesie dekolonizacji Mauritiusa w 1968 r., i nakazał Wielkiej Brytanii, by «zakończyła swe administrowanie archipelagiem Czagos tak szybko, jak to możliwe». A trzy miesiące później 116 ze 193 państw Zgromadzenia Ogólnego ONZ opowiedziało się za przyjęciem rezolucji, która nakazuje wycofanie przez Wielką Brytanię «swojej kolonialnej administracji» z wysp w ciągu pół roku”. Do dziś Wielka Brytania tego nie zrobiła, stąd też organizacja Human Rights Watch uważa, że nadal popełnia zbrodnie kolonializmu14.
  • Trzy kraje należące do grupy BRICS – RPA, Chiny i Rosja – rozpoczęły wspólne manewry wojskowe na Oceanie Indyjskim, wywołując protesty w Europie i SZAP (Stany Zjednoczone Ameryki Północnej)15.
  • Władimir Putin spotkał się na Kremlu z byłym szefem chińskiego MSZ Wangiem Yi. W spotkaniu brał udział także rosyjski minister spraw zagranicznych Siergiej Ławrow. „Federacja Rosyjska i Chińska Republika Ludowa koordynują wysiłki w zakresie polityki zagranicznej i opowiadają się za utworzeniem bardziej otwartego, demokratycznego i sprawiedliwego systemu stosunków międzynarodowych – podkreślił na spotkaniu Siergiej Ławrow”16.
  • „Irańskie media poinformowały, że władze Islamskiej Republiki Iranu i Syryjskiej Republiki Arabskiej porozumiały się odnośnie dostaw systemów przeciwlotniczych irańskiej produkcji do Syrii. Choć szczegółów tych ustaleń nie ujawniono, irańskie media sugerują, że chodzi o rakietowe systemy przeciwlotnicze średniego zasięgu. Tym samym byłby to pierwszy przypadek ich eksportu, co poniekąd jest wskazówką odnośnie dojrzałości operacyjnej i skali produkcji tego sprzętu”17.
  • „Dwie morskie jednostki militarne pod irańską banderą zacumowały w Rio de Janeiro (…). Okręty wojenne IRIS Makran i IRIS Dena zgodę na zacumowanie w brazylijskim porcie otrzymały od prezydenta kraju Luiza Inacio Luli da Silvy. Decyzja zapadła pomimo wyraźnych nacisków ze strony USA, by pozwolenia nie udzielać”18.

Marzec 2023

  • Prezydent Białorusi Aleksandr Łukaszenka spotkał się w Pekinie z prezydentem Chin Xi Jinpingiem. Przywódcy obu krajów podpisali wspólne oświadczenie o zacieśnianiu współpracy w wielu obszarach. Po spotkaniu, które odbyło się w Wielkiej Hali Ludowej, Łukaszenka i Xi Jinping podpisali oświadczenie w sprawie „dalszego rozwoju wzorowych stosunków «na każdą pogodę» i wszechstronnego partnerstwa strategicznego między Białorusią a Chinami w nowej erze”19.
  • „Minister spraw zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow spotkał się (…) ze swoim chińskim odpowiednikiem Qin Gangiem na marginesie spotkania ministrów spraw zagranicznych G20 w New Delhi. Przedstawiciele obu państw po raz kolejny potwierdzili swoją współpracę w obliczu rosnących napięć geopolitycznych (…). W oświadczeniu wydanym po spotkaniu rosyjskie MSZ stwierdziło, że «oba kraje jednomyślnie odrzuciły próby ingerowania w sprawy wewnętrzne innych państw, narzucania jednostronnego podejścia przy użyciu szantażu i gróźb, sprzeciwiania się demokratyzacji stosunków międzynarodowych», wyraźnie nawiązując do działań Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników z NATO”20.
  • Prezydent Francji Emmanuel Macron oświadczył, że epoka Afryki Francuskiej (Françafrique), a tym samym francuskiego kolonializmu w Afryce, dobiegła końca21.
  • „W wyniku rozmów przeprowadzonych w stolicy Chin – Pekinie, Iran i Arabia Saudyjska porozumiały się w sprawie wznowienia stosunków dyplomatycznych, zerwanych w 2016 roku, a także ponownego otwarcia ambasad obu państw w Teheranie i Rijadzie”22.
  • Silicon Valley Bank ogłosił upadłość, co stanowiło największe bankowe bankructwo od 2008 roku23.
  • Po rozmowach w Teheranie prezydent Białorusi Alaksandr Łukaszenka i prezydent Iranu Ebrahim Raisi podpisali umowy w ramach wszechstronnej współpracy między krajami na lata 2023-202624.
  • Prezydent Hondurasu Iris Xiomara Castro Sarmiento poinformowała, że poprosiła ministra spraw zagranicznych o nawiązanie relacji dyplomatycznych z Chinami, co wiąże się z koniecznością zerwania ich z Tajwanem25.
  • W Tokio odbyły się pierwsze niemiecko-japońskie konsultacje rządowe. „Oba rządy zgodziły się na ściślejszą współpracę w zabezpieczaniu łańcuchów dostaw i ochronie szlaków handlowych, a także ochronie infrastruktury krytycznej i zabezpieczeniu przyszłych dostaw energii. (…) Zgodnie z deklaracją wzmocniona powinna zostać także współpraca wojskowa i w zakresie cyberbezpieczeństwa (wł. bezpieczeństwa infosfery). Oprócz wspólnych ćwiczeń i planowanej «misji obecności Bundeswehry» obie strony chcą też intensywniej «wymieniać się ocenami sytuacji w przyszłości» – powiedział kanclerz. Zapowiedział też, że w przyszłym roku Bundeswehra ponownie wyśle w ten region Pacyfiku okręt, który następnie zatrzyma się w Japonii”26.
  • W dniach 21–23 marca odbyła się oficjalna wizyta przewodniczącego Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) Xi Jinpinga w Moskwie. „O «wyższości relacji Moskwy z Pekinem» nad «polityczno-wojskowymi sojuszami z czasów zimnej wojny» w dniu rozpoczęcia wizyty prezydenta Chin, Xi Jinpinga, w Rosji, napisał na łamach chińskiego dziennika «People’s Daily» prezydent Rosji, Władimir Putin”27.
  • Niemcy dokonują ostatecznego podporządkowania wszystkich holenderskich jednostek bojowych dowództwu Bundeswehry, zwiększając tym samym swoją wagę militarną w UE i NATO28.
  • Chiny i Francja rozpoczęły handel gazem LNG przy użyciu chińskiego juana, kończąc w ten sposób opieranie się na dolarze amerykańskim w handlu energią. Ponadto transakcja obejmująca 65 000 ton LNG ze Zjednoczonych Emiratów Arabskich była pierwszą transakcją handlową LNG rozliczaną w juanach za pośrednictwem Szanghajskiej Giełdy Ropy Naftowej i Gazu Ziemnego29.
  • W marcu juan stał się najczęściej używaną walutą w transakcjach transgranicznych w Chinach, wyprzedzając po raz pierwszy dolara, jak pokazały oficjalne dane, odzwierciedlające wysiłki Pekinu na rzecz umiędzynarodowienia juana30.

Kwiecień 2023

  • Macron udał się do Chin z szefową Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen. Pekin wyraźnie pokazał, że stawia na dwustronną współpracę z Francją, podkreślając prymat suwerenności narodowej państw europejskich nad unijną politykę zagraniczną. „Prezydent Francji Emmanuel Macron podczas wizyty w Chinach był przyjmowany na paradach i bankietach. Szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen została w większości pozostawiona sama sobie. (…) Macron był fetowany na oficjalnym bankiecie, witany na paradzie wojskowej i salwami z armat na placu Tiananmen. Po wylądowaniu w Pekinie osobiście powitał go minister spraw zagranicznych Chin. Gdy na miejsce przybyła von der Leyen, spotkała chińskiego ministra ds. ekologii przy zwykłym wyjściu dla pasażerów”31.
  • Rosyjski minister spraw zagranicznych przebywał w dniach 17–21 kwietnia w Brazylii, Wenezueli, Nikaragui i na Kubie. Między innymi prezydent Brazylii Inacio Lula da Silva gościł z honorami Siergieja Ławrowa, wspierając rosyjskie wysiłki na rzecz budowy świata wielobiegunowego32.
  • „Minister spraw zagranicznych Arabii Saudyjskiej, książę Faisal bin Farhan, złożył (…) wizytę w Syrii, tym samym kończąc okres izolacji rządów w Damaszku, rozpoczęty (…) w 2011 roku (…). Kulminacją kryzysu było zawieszenie zarówno stosunków bilateralnych między częścią państw regionu i Syrią jak i zawieszenie członkostwa samej Syrii w Lidze Państw Arabskich. Kraje Zatoki Perskiej wspierały rebeliantów, dążących do usunięcia Asada, jednak wsparcie Rosji i Iranu pozwoliło rządowi w Damaszku przetrwać i zachować władzę”33.
  • Ministrowie obrony i szefowie wywiadów Iranu, Rosji, Syrii i Turcji przeprowadzili rozmowy, które Ankara i Moskwa określiły jako konstruktywne, w ramach wysiłków na rzecz odbudowy więzi turecko-syryjskich zniszczonych podczas wojny w Syrii34.
  • Argentyński rząd ogłosił, że Argentyna zacznie płacić za chiński import w juanach, a nie w dolarach, co ma na celu odciążenie kurczących się rezerw dolarowych kraju. „Decyzja ma na celu ułatwienie odpływu dolarów”, powiedział argentyński minister gospodarki Sergio Massa podczas spotkania z chińskim ambasadorem Zou Xiaoli oraz firmami z różnych sektorów35.

Maj 2023

  • Prezydent Iranu Ebrahim Raisi spotkał się z prezydentem Syrii Baszarem al-Assadem, co Teheran określił jako znak „strategicznego zwycięstwa” w sprawach regionalnych. Była to pierwsza państwowa wizyta prezydenta Iranu w Syrii od 13 lat36.
  • Na marginesie spotkania Szanghajskiej Organizacji Współpracy w Goa (Indie) rosyjski minister spraw zagranicznych Ławrow spotkał się z chińskim odpowiednikiem Qin Gangiem aby omówić kwestie wdrożenia w życie porozumień zawartych podczas wizyty Prezydenta ChRL – Xi Jinpinga, w Moskwie w marcu 2023 r.37
  • „Misja dyplomatyczna Arabii Saudyjskiej w Syrii wznowi swoją pracę 11 lat po jej zamknięciu, ponieważ stosunki obu krajów poprawiły się (…). Ogłoszenie pojawiło się prawie miesiąc po tym, jak Syria i Arabia Saudyjska ogłosiły, że zmierzają w kierunku ponownego otwarcia ambasad i wznowienia lotów linii lotniczych. Rozwój wydarzeń (…) był następstwem wizyty najwyższego dyplomaty Syrii w królestwie, pierwszej od czasu zerwania przez Arabię Saudyjską stosunków dyplomatycznych z Syrią w 2012 roku oraz wizyty ministra spraw zagranicznych Syrii w Rijadzie”38.
  • W Sztokholmie odbyło się Drugie Forum Ministerialne UE ds. Indo-Pacyfiku (EU Indo-Pacific Ministerial Forum), które m.in. służyło rozwojowi inicjatywy Global Gateway, która ma stanowić europejską alternatywę w stosunku do chińskiego projektu Jednego Pasa Jednej Drogi (chiń. 一带一路)39. Przywódcom UE nie udało się jednak skłonić państw regionu do porzucenia współpracy z Chinami na rzeczy UE. M.in. Retno Marsudi, minister spraw zagranicznych Indonezji powiedziała, że państwa Azji Południowej nie są zainteresowane udziałem w nowej zimnej wojnie. Hina Rabbani Khar, minister spraw zagranicznych Islamskiej Republiki Pakistanu oświadczyła, że państwa regionu są przeciwne dzieleniu świata na nowe bloki. Vivian Balakrishnan, Minister spraw zagranicznych Singapuru, krytykował rosnący izolacjonizm gospodarczy Zachodu. Subrahmanyam Jaishankar, minister spraw zagranicznych Indii mówił natomiast o konieczności budowy świata wielobiegunowego40.
  • „Izrael traktuje terytoria palestyńskie jak kolonie – oświadczyła Francesca Albanese, specjalna sprawozdawczyni ONZ ds. okupowanych terytoriów palestyńskich, w czasie wizyty w Londynie”41.
  • Iran i Egipt zapowiadają wznowienie stosunków dyplomatycznych, które zostały zerwane w 1980 r.42.
  • Rząd iracki wydał zakaz używania dolara amerykańskiego zarówno w transakcjach prywatnych, jak i biznesowych, co stanowi część trendu „dedolaryzacji” i ogólnego spadku wpływów gospodarczych Waszyngtonu na świecie. Zakaz został wprowadzony w życie 14 maja i ma na celu zwiększenie wykorzystania lokalnej waluty Iraku, dinara43.
  • Teheran i Moskwa zawarły porozumienie o budowie linii kolejowej łączącej miasta Raszt i Astara w Iranie, która otworzy Rosji drogę do irańskich portów w Zatoce Perskiej. W uroczystości podpisania umowy zdalnie uczestniczyli prezydenci Iranu i Rosji, Ebrahim Raisi i Władimir Putin44.
  • Przemawiając na rosyjsko-chińskim forum biznesowym w Szanghaju premier Rosji Michaił Miszustin powiedział, że w 2023 roku Rosja i Chiny zwiększą wzajemną wymianę handlową do 200 miliardów dolarów i rozszerzą rozliczenia w walutach narodowych45.
  • Leon Dodonou-Pounagaza, ambasador Republiki Środkowej Afryki w Rosji, wyraził wolę, by Rosja zbudowała bazę wojskową w RŚA46.
  • Wenezuela jako kolejne państwo zadeklarowało chęć przystąpienia do grupy BRICS47.

Czerwiec 2023

  • Pakistan wydał specjalne rozporządzenie zezwalające na handel barterowy z Afganistanem, Iranem i Rosją w odniesieniu do niektórych towarów, w tym ropy naftowej i gazu ziemnego48.
  • Premier Białorusi Raman Alaksandrawicz Hałouczenka spotkał się 8 czerwca w Soczi z premierem Kuby Manuelem Cruzem. Celem spotkania było zacieśnienie gospodarczej współpracy między obydwoma państwami49.
  • „Iran i Wenezuela chcą zwiększyć wzajemne obroty handlowe z 3 do 20 miliardów dolarów, powiedział w poniedziałek prezydent Iranu Ebrahim Raisi podczas wizyty w Caracas. «Postanowiliśmy zacieśnić współpracę między dwoma krajami» – powiedział Raisi podczas konferencji prasowej z prezydentem Wenezueli Nicolasem Maduro po podpisaniu umowy petrochemicznej i kilkunastu innych umów o współpracy. «Celem, jaki mamy w zakresie współpracy handlowej i gospodarczej, jest podniesienie poziomu współpracy do 10 miliardów dolarów» – powiedział Raisi. «Następnym krokiem jest podniesienie go do 20 miliardów dolarów». Ze strony obu rządów objętych sankcjami USA nie padły żadne szczegóły dotyczące umowy petrochemicznej”50.
  • Prezydent Iranu Ebrahim Raisi złożył wizytę dyplomatyczną w Nikaragui w celu zacieśnienia współpracy między obydwoma państwami dążącymi do zakończenia hegemonii amerykańskiej (jankeskiej)51.
  • Prezydent Iranu Ebrahim Raisi podczas swojej wizyty w Hawanie, wraz z prezydentem Kuby Miguelem Diaz-Canelem oświadczyli wolę zacieśnienia współpracy w walce z „agresywnym imperializmem Stanów Zjednoczonych”.
  • Prezydent Państwa Palestyńskiego Mahmud Abbas złożył w Pekinie czterodniową wizytę, podczas której omawiane było zacieśnienie współpracy między Palestyną a Chinami m.in. w ramach chińskiej inicjatywy Global Security Initiative (GSI)53.
  • Geng Shuang, stały przedstawiciel Chin przy ONZ zażądał uznania przez Wielką Brytanię prawa Argentyny do Malwinów (ang. Falklandów) i zakończenia w ten sposób swoich praktyk kolonialnych54.
  • W wyniku umacniania pozycji Niemiec w Europie i dążenia do federalizacji UE „Polska, Francja i Niemcy uzgodniły w ramach Trójkąta Weimarskiego wspólną inicjatywę stworzenia unii rynków kapitałowych w UE. Ma ona ułatwić przepływ kapitału prywatnego do kluczowych dla przyszłości Europy inwestycji. (…) Odpowiedzią na aktualne problemy i wyzwania ma być przedstawienie na forum UE po spotkaniu w zamku Ettersburg m.in. trójstronnej propozycji stworzenia w UE unii rynków kapitałowych i co za tym idzie umożliwienia większego zaangażowania prywatnego kapitału do finansowania inwestycji związanych z transformacją cyfrową czy energetyczną. We wspólnym oświadczeniu wydanym po obradach w Ettersburgu ministrowie finansów Polski [Polin], Francji i Niemiec podkreślili, że «nadszedł czas, by zintensyfikować nasze wspólne wysiłki i stworzyć silniejszą, głęboką unię rynków kapitałowych»”55.
  • Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen przybyła z wizytą Brazylię, Argentynę, Chile i Meksyk, wchodzące w skład Wspólnoty Państw Ameryki Łacińskiej i Karaibów (CELAC)56. Celem wizyty było przygotowanie szczytu UE–CELAC, jak również forsowanie unijnego projektu Global Gateway, w ramach którego UE dąży m.in. do pozyskania surowców z Ameryki Południowej57. Natrafiła tam na opór państw, które jasno wyraziły swoje zdanie, że chcą być traktowane jak równorzędni partnerzy. M.in. w kontekście warunków, które miałoby zawierać porozumienie między UE a Mercosur (hiszp. Mercado Común del Sur, Wspólny Rynek Południa), jednostronnie korzystnych dla UE, prezydent Brazylii Luiz Inácio Lula da Silva powiedział: „Przesłanką, która powinna istnieć między partnerami strategicznymi, jest wzajemne zaufanie, a nie nieufność i sankcje”58. O konieczności zniesienia asymetrii w stosunkach między UE a Mercosur mówił także prezydent Argentyny Alberto Fernández.
  • Według niemieckiego ministra obrony Borisa Pistoriusa brygada Bundeswehry ma stale stacjonować na Litwie, aby wzmocnić wschodnią flankę NATO. „Od 2017 roku Niemcy dowodzą Batalionową Grupą Bojową NATO na Litwie w ramach wysuniętej obecności wojskowej Sojuszu na wschodniej flance. Stacjonujący w Rukli batalion liczy około 1600 żołnierzy, z których prawie połowa to żołnierze Bundeswehry”59.
  • Republika Mali rezygnuje z francuskiego jako języka urzędowego. Zgodnie z nową konstytucją, przyjętą przytłaczającą większością 96,91% głosów w referendum 18 czerwca, francuski nie jest już językiem urzędowym. Pozostanie on językiem roboczym, a na jego miejsce wejdzie 13 innych języków używanych przez liczne grupy etniczne Mali. Oficjalnym językiem pozostaje język Bambara60.
  • Argentyna rozpoczęła spłacanie część długu zaciągniętego w MFW z wykorzystaniem chińskiego juana, który dodatkowo stał się walutą rekomendowaną dla krajowych instytucji finansowych61.

Lipiec 2023

  • Chińskie władze ogłosiły, że wprowadzają kontrole eksportu towarów związanych z galem i germanem — dwoma metalami kluczowymi dla przemysłu półprzewodników, telekomunikacji i pojazdów elektrycznych. Zgodnie z nowymi przepisami, które weszły w życie 1 sierpnia 2023 r., eksporterzy muszą ubiegać się o licencje na te dwa metale, zgłosić szczegóły dotyczące zagranicznych nabywców oraz podawać, co kupujący planuje zrobić z metalami. Decyzja Chin została podjęta kilka dni po tym, gdy rząd holenderski zdecydował się nałożyć własne kontrole na eksport zaawansowanych maszyn potrzebnych do produkcji niektórych chipów62.
  • Iran oficjalnie został dziewiątym państwem członkowskim Szanghajskiej Organizacji Współpracy (SOW), działającej na rzecz szerokiej współpracy regionalnej, która wyróżnia się największym zasięgiem terytorialnym i populacyjnym na świecie. Przyjęcie Iranu jako pełnoprawnego członka sformalizowano podczas 23. posiedzenia Rady Głów Państw63.
  • W Pekinie Chiny i Wyspy Salomona ogłosiły ustanowienie wszechstronnego partnerstwa strategicznego opartego na „wzajemnym szacunku i wspólnym rozwoju w nowej erze” w celu poprawy stosunków dwustronnych64.
  • Argentyna rezygnuje z instalacji radaru LeoLabs ze względu na jego potencjalne zastosowanie wojskowe i obecny kapitał brytyjski65.
  • Pierwsza na świecie rakieta nośna (Zhuque 2) napędzana metanem wyprodukowana przez chińską prywatną firmę LandSpace dotarła do orbity. W kosmicznym wyścigu przedsiębiorstwo pokonało Starship od SpaceX66.
  • 17 lipca 2023 r. „narodowe agencje kosmiczne Wenezueli oraz Chin podpisały wspólne oświadczenie dotyczące uczestnictwa państwa z Ameryki Południowej w chińskim projekcie Międzynarodowej Stacji Badań Księżycowych (ILRS), czyli inicjatywy traktowanej jako konkurencja dla amerykańskiego programu Artemis. Wenezuela dołączyła do grona podmiotów, tj. Rosja, Pakistan, Zjednoczone Emiraty Arabskie oraz Organizacja Współpracy Kosmicznej Azji i Pacyfiku”67.
  • Białoruś wzmacnia swoją pozycję na rynkach Ameryki Środkowej, podpisując szereg umów handlowych z Nikaraguą68.
  • Giorgia Meloni zdecydowała o nieprzedłużaniu umowy z Chinami, która wygasa wiosną 2024 roku. Memorandum o wartej miliardy euro współpracy handlowej między Włochami a Chinami podpisał w 2019 r. ówczesny premier Giuseppe Conte, stojący na czele najmniej prozachodniego włoskiego rządu Ruchu 5 Gwiazd i Ligi.
    Włochy były jedynym państwem G7, które przystąpiło do nowego chińskiego jedwabnego szlaku. Obecna premier, wówczas w opozycji, powtarzała, że tak głębokie związanie się z Chinami to poważny błąd69.
  • Boliwia zaczęła używać juana do płacenia za import i eksport, stając się kolejnym krajem w Ameryce Południowej, który regularnie używa chińskiej waluty w międzynarodowych transakcjach finansowych70.
  • W dniach 17-18 lipca w Brukseli odbył się szczyt państw EU-CELAC, w którym udział wzięło 27 krajów UE i 33 Ameryki Łacińskiej i Karaibów. Szczyt miał na celu przywrócić międzykontynentalną współpracę Europy oraz Ameryki Południowej i Środkowej. Nie przyniósł on przełomu gospodarczego w sprawie umowy o wolnym handlu z krajami Mercosur, która jest negocjowana od 20 lat. Także nie wypracowano wspólnego stanowiska w sprawie Ukrainy. Państwa CELAC uważają, że warunki stawiane im przez UE są formą niedopuszczalnego kolonializmu. M.in. prezydent Brazylii Luiz Inácio Lula da Silva skrytykował Unię Europejską za stawianie żądań środowiskowych podczas negocjacji w sprawie umowy o wolnym handlu. „Szereg wymogów przedratyfikacyjnych mających na celu przestrzeganie Porozumienia paryskiego, ochronę różnorodności biologicznej i przestrzeganie standardów pracy przedstawiono w piśmie, które Komisja Europejska wysłała na początku tego roku do czterech krajów tworzących grupę Mercosur: Argentyny, Brazylii, Paragwaju i Urugwaju. Posunięcie Brukseli miało wykorzystać dynamikę polityczną, którą nadało zwycięstwo wyborcze Luli, i przełamać impas związany z długo tkwiącą w martwym punkcie umową o wolnym handlu między UE a Mercosurem. Prace nad gigantycznym porozumieniem trwały ponad 20 lat i nadal spotykają się z oporem niektórych rządów europejskich, takich jak Francja, Austria i Irlandia, które wyraziły obawy w związku z wylesianiem lasów deszczowych Amazonii i konkurencją ze strony tanich produktów rolnych wytwarzanych w Ameryce Łacińskiej. „Europa zagrała agresywną kartę. List, który Europa napisała do Mercosuru, zawierał groźbę kary, jeśli nie spełnimy określonych wymogów środowiskowych” – powiedział Lula w środę rano podczas konferencji prasowej. (…) „Nie akceptujemy dodatkowego listu z Unii Europejskiej. Wśród partnerów historycznych takich jak my nie można sobie wyobrazić, aby ktoś napisał tak pogróżkowy list” – powiedział Lula reporterom”71. Po zakończeniu szczytu kraje (oprócz Nikaragui) podpisały deklarację, w której odniesiono się też do Malwinów/Falklandów. Użycie argentyńskiej nazwy obok angielskiej nazwy Falklandów wywołało protest ze strony Wielkiej Brytanii72.
  • W dniach 27–28 lipca w Petersburgu odbył się drugi szczyt Rosja–Afryka73. Na jego zakończenie została podpisana wspólna deklaracja, w której państwa potwierdziły potrzebę wspólnego przeciwstawienia się neokolonializmowi, polegającemu na narzucaniu warunków i podwójnych standardów, pozbawiających państwa i narody prawa do suwerennego wyboru ścieżek rozwoju. Sygnatariusze uznali centralną rolę suwerennych państw w podejmowaniu decyzji, w tym w utrzymaniu międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, przy jednoczesnym poszanowaniu różnorodności systemów wartości państw i narodów. Sygnatariusze przeciwstawili się także agresywnemu nacjonalizmowi, neonazizmowi, neofaszyzmowi, afrofobii, rusofobii, wszelkim formom rasizmu i dyskryminacji rasowej, a także dyskryminacji ze względu na religię, przekonania lub pochodzenie, ksenofobii i związanej z nią nietolerancji w szczególności wobec migrantów, uchodźców i osób ubiegających się o azyl74.

Sierpień 2023

  • Niemiecki koncern zbrojeniowy Rheinmetall przystąpił do budowy fabryki, w której powstawać będą części kadłubów do amerykańskiego myśliwca F-35. „W ramach kontraktu z Lockheed Martin, który jest producentem myśliwców, w Niemczech ulokowana zostanie fabryka dostarczająca części do kadłubów. (…) Fabryka uczestnicząca w niemieckim programie budowy niewidzialnych [scil. niewykrywalnych — dop. red. „NMN”] myśliwców F-35 powstanie w Weeze w Nadrenii Północnej-Westfalii, na terenie działającego tu lotniska dla tanich linii lotniczych”75.
  • Wenezuela zgłosiła chęć przystąpienia do BRICS76.
  • Załogi okrętów Marynarki Wojennej Rosji i Marynarki Wojennej Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej, operując w południowo-zachodniej części Morza Beringa, przeprowadziły manewry, podczas których ćwiczyły poszukiwanie, eskortowanie i niszczenie wrogich okrętów podwodnych77.
  • „Tajwański gigant TSMC produkujący zaawansowane układy scalone (czipy) zatwierdził plan budowy fabryki, o wartości 3,8 miliarda dolarów w niemieckim Dreźnie. TSMC to największy na świecie kontraktowy producent półprzewodników”78.
  • „Chiny i Białoruś podzielają tę samą wizję porządku światowego, a współpraca wojskowa między Białorusią a Chinami nie jest wymierzona w żadne państwo trzecie, powiedział prezydent Białorusi Aleksandr Łukaszenka podczas spotkania z chińskim radcą stanu i ministrem obrony narodowej Li Shangfu w Mińsku (…) Li przybył do Mińska (…) z Rosji, gdzie wziął udział w 11. Moskiewskiej Konferencji Bezpieczeństwa Międzynarodowego, która odbyła się w Parku Patriota niedaleko stolicy Rosji. Jest to pierwsza od pięciu lat wizyta na wysokim szczeblu w ramach współpracy wojskowej Chin i Białorusi. Oczekuje się, że urzędnicy obrony obu krajów nakreślą obszary współpracy w najbliższej przyszłości i wymienią poglądy na temat bieżącej sytuacji w zakresie bezpieczeństwa międzynarodowego i regionalnego, podaje TASS”79.
  • W ostatnim dniu szczytu grupy, BRICS zaprosił do przyłączenia się sześć kolejnych państw, czyli Argentynę, Egipt, Iran, Etiopię, Arabię Saudyjską i Zjednoczone Emiraty Arabskie80.
  • Inżynierowie chińskiej marynarki wojennej zbudowali i z powodzeniem przetestowali potężne działo Gaussa, które według dostępnych informacji jest w stanie wystrzelić pocisk o masie 120 kilogramów81. Dzięki rozwojowi swojego elektromagnetycznego działa, Chiny mogą zyskać ogromną przewagę i „wywrócić wojnę na morzu (i nie tylko) do góry nogami”82.
  • Chiny i Pakistan rozpoczęły 28 sierpnia wspólne ćwiczenia sił powietrznych na terytorium Chin w celu wzmocnienia szkoleń i koordynacji między obiema armiami oraz pogłębienia wymiany i współpracy w zakresie technologii wojskowych. Są to dziesiąte wspólne takie ćwiczenia, pierwsze natomiast odkąd w marcu 2022 roku Pakistan wprowadził chińskie myśliwce J-10CE do swoich sił powietrznych83.
  • W Gabonie doszło do wojskowego zamachu stanu, który odsunął od władzy wieloletniego prezydenta Ali Bongo. To już kolejny przykład przejęcia władzy przez wojskowych na kontynencie afrykańskim w ostatnich latach84. „Wiadomość o przewrocie wojskowym w Gabonie spowodowała gwałtowny spadek notowań francuskich spółek zaangażowanych kapitałowo w prowadzenie biznesów w tym kraju. Na Giełdzie Euronext w Paryżu akcjonariusze panicznie pozbywają się papierów firm zajmujących się wydobyciem ropy. Trudno nie odnieść wrażenia, że od momentu objęcia przez Emmanuela Macrona stanowiska prezydenta Francji polityka zagraniczna tego kraju wobec państw afrykańskich uległa zmianie. Można już teraz mówić o paśmie porażek, które mają nie tylko wymiar wizerunkowy, ale także polityczny, a zwłaszcza gospodarczy”85.
  • Minister obrony Indonezji Prabowo Subianto wyjaśnił, że nie wydał żadnego wspólnego oświadczenia z Sekretarzem Obrony SZAP (USA) Lloydem J. Austinem III, w sprawie roszczeń Chin na Morzu Południowochińskim. Podczas wizyty w Stanach Subianto był obecny podczas podpisania umowy o współpracy pomiędzy indonezyjskim i amerykańskim przemysłem obronnym w sprawie zakupu myśliwców F-15EX i helikopterów Sikorsky S-70M Black Hawk. Po spotkaniu, 24 sierpnia 2023 r., Departament Obrony SZAP wydał wspólne oświadczenie prasowe, w którym stwierdził, że obaj ministrowie podzielają pogląd, że ekspansywne roszczenia morskie Chin na Morzu Południowochińskim są niezgodne z prawem międzynarodowym, w szczególności z Konwencją Narodów Zjednoczonych ds. Prawa Morza (UNCLOS). Z oświadczenia wynika, że Austin i Subianto wspólnie potępili także agresję Federacji Rosyjskiej na Ukrainę i zażądali jej całkowitego i bezwarunkowego wycofania się z terytorium Ukrainy. Po zeszłotygodniowym spotkaniu nie wydano żadnego wspólnego oświadczenia, powtórzył Subianto. „Ważne jest to, że mogę tutaj podkreślić, że my (Indonezja) mamy bardzo dobre stosunki z Chinami. Budujemy wzajemny szacunek i zrozumienie. Przekazałem to w USA. Jesteśmy bliskimi przyjaciółmi z Chinami, szanujemy Amerykę i szukamy przyjaźni z Rosją. Stanowisko Indonezji jest jasne, że nie jesteśmy sojusznikami. Zaprzyjaźniamy się ze wszystkimi krajami” – powiedział. Następnie minister ujawnił plany odwiedzenia w tym roku Moskwy i Pekinu86.

Wrzesień 2023

  • W dniu 1 września przewodniczący Chin Xi Jinping spotkał się w Wielkiej Sali Ludowej w Pekinie z prezydentem Beninu Patrice Guillaume Athanase Talonem, który przebywał z oficjalną wizytą państwową w Chinach. Przywódcy obu krajów ogłosili, że Chiny i Benin nawiązały strategiczne partnerstwo87.
  • Iran i Irak rozpoczęły budowę wspólnego połączenia kolejowego. Połączenie Basra-Chalamja połączy główne miasto portowe Basra w południowym Iraku z rozległą siecią kolejową Iranu przez przejście graniczne Chalamja. Szacuje się, że realizacja projektu potrwa od 18 do 24 miesięcy. Celem jest umożliwienie transportu „podróżników z Islamskiej Republiki Iranu i krajów Azji Środkowej” do świętych miast szyickich, powiedział w przemówieniu premier Mohammed Shia al-Sudani88.
  • Niemcy wraz z Czechami, III RP (Polin) i Węgrami strzegą słowacką przestrzeń powietrzną. Do 22 grudnia Niemcy będą prowadzić loty patrolowe, a dwa myśliwce Eurofighter mają być w stałej gotowości. Niemieckie wsparcie ma zrekompensować wycofanie systemów Patriot89.
  • „Targi motoryzacyjne w Monachium pokazały, jak ogromną konkurencję stanowią producenci z Państwa Środka i jak europejskie regulacje zabiły tanie auta. Gdyby ktoś nagle znalazł się w halach wystawowych w Monachium podczas trwających właśnie targów motoryzacyjnych, mógłby pomyśleć, że wylądował gdzieś na Dalekim Wschodzie (…) . nie można nie zauważyć, że 41 proc. wystawców ma swoją siedzibę w Azji. To dwa razy więcej niż w 2021 roku”90.
  • Podczas ceremonii otwarcia 43 Szczytu ASEAN (the 43rd ASEAN Summit 2023) Prezydent Republiki Indonezji podkreślił, że świat nie jest w dobrym stanie i że ASEAN pod przewodnictwem Indonezji współpracuje ze wszystkimi krajami na rzecz pokoju i dobrobytu. „Nie róbcie z naszego statku ASEAN areny niszczycielskiej rywalizacji, ale uczyńcie ze statku ASEAN pole sprzyjające współpracy. Ma to zapewnić dobrobyt, stabilność i pokój nie tylko w regionie, ale także na świecie” – dodał91.
  • „Nowy premier Vanuatu oświadczył, że dokona rewizji paktu o bezpieczeństwie pomiędzy jego krajem i Australią. Zawarcie tego paktu doprowadziło do dymisji poprzedniego premiera i wybrania nowego, opowiadającego się w przeszłości za zbliżeniem z Chinami. Media wiążą to z narastającą rywalizacją Chin i USA o wpływy na wyspach Pacyfiku. (…) Posłowie opozycji krytykowali pakt z Australią, oceniając, że wystawia on na szwank neutralny status Vanuatu oraz zagraża pomocy rozwojowej, jaką ten kraj uzyskuje od Chin, swojego największego zewnętrznego pożyczkodawcy”92.
  • „Huawei i chiński producent chipów SMIC razem zbudowały 7-nanometrowy procesor, który będzie napędzał najnowszy smartfon pierwszej z firm. Nowy SoC pozwoli Huawei ominąć amerykańskie sankcje, zaoferować łączność 5G i ma być przełomem w chińskiej myśli technologicznej”93.
  • „Przywódcy państw G20 rozpoczęli (…) szczyt w Delhi od przyznania stałego członkostwa Unii Afrykańskiej, co ma sprawić, że grupa będzie bardziej reprezentatywna. Oznacza to, że zrzeszająca 55 państw Unia Afrykańska otrzymała w G20 taki sam status jak UE. W przemówieniu otwierającym szczyt jego gospodarz, premier Indii Narendra Modi, zaprosił przewodniczącego Unii Afrykańskiej Azaliego Assoumaniego, by zajął miejsce przy stole przywódców G20 jako stały członek (…)”94.
  • „9 września premier Indii Narendra Modi ogłosił sukces w postaci osiągnięcia konsensusu w sprawie deklaracji końcowej przedstawicieli państw grupy G20. (…) „W sprawie wojny na Ukrainie, przypominając dyskusję na Bali, powtórzyliśmy nasze narodowe stanowiska i rezolucje przyjęte w Radzie Bezpieczeństwa ONZ i Zgromadzeniu Ogólnym ONZ oraz podkreślamy, że wszystkie państwa muszą działać zgodnie z celami i zasadami Karty Narodów Zjednoczonych – napisano. — (…) Minister spraw zagranicznych Rosji Siergiej Ławrow (…) bardzo pozytywnie ocenił zakończony szczyt i deklarację, która powstała na jego zakończenie. „Szczyt jest bezwarunkowym sukcesem indyjskiej prezydencji dla nas wszystkich. G20 przechodzi wewnętrzne reformy. Przejawem tego była znacząca aktywizacja członków G20 z Globalnego Południa” — stwierdził. Jak podkreślił szef resortu spraw zagranicznych Federacji Rosyjskiej, niewątpliwym pozytywnym aspektem w trakcie spotkania było niedopuszczenie do jego „zukrainizowania”95.
  • Chiny i Wenezuela podniosą swoje dwustronne relacje do poziomu „strategicznego partnerstwa na każdą pogodę” — zapowiedział przewodniczący ChRL Xi Jinping na spotkaniu z prezydentem Wenezueli Nicolasem Maduro w Pekinie96.
  • Za pośrednictwem rosyjskiego wiceministra obrony Junus-beka Jewkurowa liderzy Mali, Burkina Faso i Nigru podpisali umowę o kolektywnej obronie. W trzech podmiotach tworzących Sojusz Państw Sahelu doszło do przewrotów. Nowe władze nie kryją niechęci do Francji, która traci w nich wpływy97.
  • Generał Mark Milley, przewodniczący Kolegium Połączonych Szefów Sztabów, powiedział „CBS News Sunday Morning”, że chiński balon meteorologiczny, który w lutym przeleciał nad terytorium Stanów Zjednoczonych nie zbierał danych wywiadowczych98.
  • „W wyniku szybkiej operacji militarnej w dniach 19–20 września Azerbejdżan rozbił siły nieuznawanej międzynarodowo ormiańskiej Republiki Górskiego Karabachu. Doprowadziło to do faktycznego demontażu struktur tego parapaństwa, co formalnie miały potwierdzić jego władze, ogłaszając 28 września jego samorozwiązanie z dniem 1 stycznia 2024 r. Baku efektywnie przejmuje kontrolę nad tym terytorium. Trwa proces uzgadniania technicznych aspektów tego procesu toczony pod kuratelą rosyjskiego kontyngentu sił rozjemczych. Palącym problemem pozostaje kryzys humanitarny i masowy exodus ludności ormiańskiej — do 28 września rano Górski Karabach opuściło ok. 66 tys. ludzi, tj. ponad połowa całej populacji”99. Taki obrót spraw jest skutkiem tego, że władze Armenii na rzecz zbliżenia z Zachodem porzuciły sojusz z Rosją, której wojska stacjonowały w Górnym Karabachu.
  • W Bolesławcu na Dolnym Śląsku odbywają się wspólne patrole Policji i Żandarmerii Wojskowej. Uczestniczą w nich żołnierze III RP i SZAP. Amerykańscy żołnierze, a dokładniej członkowie Batalionu Żandarmerii Wojskowej Stanów Zjednoczonych, mają pojawić się na ulicach Wrocławia100.
  • Jak podała 19 września RIA Novosti, około 30 rosyjskich firm i urzędników poleciało do Teheranu, aby rozpocząć negocjacje z irańskimi partnerami. Gospodarzem wydarzenia była Teherańska Izba Handlu, Przemysłu i Górnictwa. „Dwadzieścia dziewięć rosyjskich firm przyjechało do Teheranu, aby zaprezentować swoje produkty: producenci artykułów spożywczych, nawozów, sprzętu specjalistycznego, firmy budowlane i medyczne, dostawcy technologii informatycznych i nie tylko” — podała Izba w oświadczeniu. Eksporterzy odbyli już ponad 220 spotkań z potencjalnymi irańskimi partnerami, powiedział Rostam Zhiganshin, przewodniczący rosyjskich grup biznesowych Iranu101.
  • Prezydent Syrii Baszar el-Asad przybył do Chin, to pierwsza oficjalna wizyta zagraniczna Asada od 2011 roku, gdy w Syrii rozpoczęła się wojna domowa. Biuro Asada informowało wcześniej, że syryjski przywódca został zaproszony do Hangzhou przez prezydenta Xi. Do Chin mieli się również udać wysokiej rangi przedstawiciele syryjskich władz. Syria dołączyła w 2022 r. do chińskiej Inicjatywy Jednego Pasa i Jednej Drogi102.
  • Niemcy i Izrael porozumiały się w sprawie zakupu przez Berlin systemu obrony przeciwrakietowej Arrow 3. Ministrowie obrony obu krajów, Boris Pistorius i Joaw Galant, podpisali 28 września 2023 w Berlinie odpowiednią deklarację intencji. Urzędy zamówień publicznych obu krajów podpisały także porozumienie w sprawie rozpoczęcia produkcji Arrow 3, który został opracowany wspólnie przez Izrael i SZAP. Stany Zjednoczone udzieliły pozwolenia na sprzedaż systemu obronnego103.

Październik 2023

  • W Afryce narastają protesty przeciwko rozpoczęciu przez UE 1 października 2023 r. procesu wdrażania mechanizmu CBAM, czyli cła węglowego. Państwa afrykańskie wyrażają obawy, że zatrzyma to ich rozwój gospodarczy i na stałe utrzyma na pozycji dostawców surowców104.
  • Dwa tradycyjnie wspierane przez Niemcy państwa na Bałkanach, Chorwacja i Albania, tuż po albańskich prowokacjach w Kosowie, wzywają tzw. Zachód do agresji wobec Serbii, współpracującej z państwami BRICS: „Premierzy Chorwacji i Albanii, Andrej Plenković i Edi Rama, wezwali (…) Unię Europejską do podjęcia kroków przeciwko Serbii w związku z ostatnim wzrostem napięć pomiędzy Belgradem i Prisztiną”105.
  • Ali Akbar Ahmadian, sekretarz Najwyższej Rady Bezpieczeństwa Narodowego Iranu (SNSC), ostrzegł podczas spotkania z sekretarzem Rady Bezpieczeństwa Armenii Armenem Grigoryanem, który odwiedził Teheran, apelując do władz armeńskich o rozwagę. „Zmiany w geopolityce regionu spowodowałyby »brak bezpieczeństwa i niestabilność« oraz »zaostrzyłyby« stojące przed nami wyzwania, przestrzegł Ahmadian. (…) Zasugerował także, że Iran jest gotowy przygotować grunt pod spotkania mocarstw regionalnych. (…) Do spotkania szefów bezpieczeństwa Iranu i Armenii doszło w chwili, gdy co najmniej 100 000 etnicznych Ormian uciekło z separatystycznego regionu Górskiego Karbachu, odkąd Azerbejdżan odzyskał to terytorium w błyskawicznej ofensywie. Według CNN stanowią oni ponad cztery piąte populacji Górskiego Karbachu. (…) Choć na arenie międzynarodowej postrzegany jako część Azerbejdżanu, Górski Karbach z większością ormiańską pozostawał dziesięciolecia pod kontrolą separatystycznego, de facto rządu, aż do zwycięstwa Azerbejdżanu 20 września. (…) Azerbejdżan od dawna jasno określił wybór, jaki stoi przed Ormianami z Karabachu: zostać i przyjąć obywatelstwo Azerbejdżanu albo wyjechać. (…) Władze Armenii zareagowały na napływ ludności, zwracając się do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, organu sądowniczego ONZ, o nakazanie Azerbejdżanowi wycofania swoich wojsk, powołując się na obawę przed „działaniami karnymi”. Zwróciły się też do Trybunału o nakazanie Azerbejdżanowi „wycofania całego personelu wojskowego i organów ścigania ze wszystkich placówek cywilnych w Górskim Karabachu”, powstrzymując się jednocześnie od „podejmowania jakichkolwiek działań bezpośrednio lub pośrednio, które mogłyby skutkować wysiedleniem pozostałych etnicznych Ormian”106.
  • Francuska minister spraw zagranicznych Catherine Colonna na wspólnej konferencji prasowej w Erywaniu z premierem Armenii Nikolem Paszynianem oświadczyła, że Francja zgadza się, aby w przyszłości sprzedawać Armenii sprzęt wojskowy. „Colonna udała się do Armenii, aby wesprzeć jej »suwerenność i integralność terytorialną« oraz ocenić potrzeby kraju, który zmaga się z napływem uchodźców z opanowanego przez Azerbejdżan Górskiego Karabachu i ryzykiem azerbejdżańskich operacji wojskowych na armeńskim terytorium”107. Postawa Francji grozi eskalacją konfliktu na Kaukazie.
  • Komisja Europejska oficjalnie wszczęła postępowanie przeciw subsydiowaniu przez Chiny aut elektrycznych eksportowanych do Europy. Chiny zapowiedziały obronę swoich interesów108.
  • Hamas ostrzelał Izrael a jego specjalne grupy uderzeniowe przekroczyły granicę Strefy Gazy i wkroczyły na teren Izraela. „Dowódca wojskowy Hamasu Mohammad Deif ogłosił rozpoczęcie operacji podczas transmisji w mediach, wzywając Palestyńczyków na całym świecie do walki. »To dzień największej bitwy, która zakończy ostatnią okupację na ziemi« — powiedział dodając, że wystrzelono 5000 rakiet”109.
  • Izrael rozpoczął naloty na Strefę Gazy. Sekretarz obrony Lloyd Austin potwierdził, że Stany Zjednoczone szybko dostarczą Izraelowi dodatkowy sprzęt i zasoby, w tym amunicję110.
  • „Holenderska minister obrony Kajsa Ollongren poinformowała, że trzy holenderskie drony MQ-9 Reaper, bezzałogowe statki powietrzne o długości 11 metrów, będą rozmieszczone na wschodniej granicy NATO”111.
  • 9 października we wspólnym oświadczeniu ogłoszono wznowienie stosunków dyplomatycznych między Iranem a Sudanem. Stosunki zostały zerwane ponad siedem lat temu. W oświadczeniu stwierdzono, że obie strony zgodziły się podjąć niezbędne kroki w celu otwarcia ambasad „w najbliższej przyszłości”. „Władze Sudanu ogłosiły swoją decyzję o zerwaniu stosunków dyplomatycznych z Iranem 4 stycznia 2016 r., po tym, jak irańscy protestujący zaatakowali ambasadę Arabii Saudyjskiej w Iranie. Chartum oświadczył wtedy, że jest przekonany o tym, że Iran ingeruje w sprawy regionu i szerzy nienawiść religijną. Arabia Saudyjska i Iran załagodziły napięcia i na początku tego roku ponownie nawiązały stosunki dyplomatyczne”112.
  • „18 października w Izbie Zgromadzeń Ludowych w Pekinie odbyła się ceremonia otwarcia trzeciego międzynarodowego forum »Jeden pas, jedna droga«. Szefowie państw Rosji i Chin wygłosili przemówienia wstępne podczas otwarcia wydarzenia. Xi Jinping podkreślił, że celem BRI jest wzmocnienie powiązań politycznych, infrastrukturalnych, handlowych, finansowych i międzyludzkich, nadanie nowego impulsu gospodarce światowej, stworzenie nowych możliwości globalnego rozwoju oraz utworzenie nowej platformy międzynarodowego rozwoju gospodarczego współpraca. (…) Współpraca rozprzestrzeniła się z kontynentu euroazjatyckiego na Afrykę i Amerykę Łacińską, a ponad 150 krajów i 30 organizacji międzynarodowych podpisało dokumenty dotyczące rozwoju partnerskich stosunków (…). Ze swojej strony Władimir Putin dodał, że Rosję i Chiny, podobnie jak większość krajów świata, podziela pragnienie równej, wzajemnie korzystnej współpracy na rzecz osiągnięcia powszechnego, trwałego i długoterminowego postępu gospodarczego oraz dobrobytu społecznego, przy jednoczesnym poszanowaniu różnorodności cywilizacyjnej i prawa każdego państwa do własnego modelu rozwoju”113.
  • Przebywający w Korei Północnej szef rosyjskiego MSZ Siergiej Ławrow podziękował Kim Dong Unowi za „zdecydowane i pryncypialne wsparcie” Rosji w wojnie na Ukrainie114.
  • Rząd Burkina Faso poinformował, że podpisał porozumienie z Rosją w sprawie budowy elektrowni jądrowej „zaspokajającej potrzeby energetyczne ludności”, z której mniej niż jedna czwarta ma dostęp do energii elektrycznej115.
  • „Jako kolejny dowód na szybko rosnące powiązania w zakresie bezpieczeństwa między Tokio a Canberrą Mitsubishi Electric ogłosiło (…) pierwszą w historii umowę o wspólnym rozwoju pomiędzy japońską firmą a zagranicznym rządem w sektorze obronnym. Transakcja obejmuje połączenie know-how firmy w zakresie systemów elektronicznych i optycznych z najnowocześniejszą technologią laserową opracowaną przez australijską Defence Science and Technology Group”116.
  • „Jak wynika z danych międzynarodowego systemu SWIFT, juan wyprzedził euro i po raz pierwszy stał się drugą główną walutą w handlu. Udział waluty chińskiej w płatnościach międzynarodowych wzrósł z 4,82% w sierpniu 2023 r. do 5,8% we wrześniu, co jest najwyższym poziomem od pięciu lat prowadzenia statystyk. Na pierwszym miejscu nadal utrzymuje się dolar — we wrześniu jego udział w rozliczeniach handlowych wyniósł do 84,15% wobec 83,95% miesiąc wcześniej. Euro jest trzecią najczęściej używaną walutą w płatnościach międzynarodowych. We wrześniu jego udział spadł do 5,43% z 6,43% w sierpniu”117.
  • Chiński prezydent Xi Jinping przeprowadził w Pekinie rozmowy z prezydentem Kolumbii Gustavo Francisco Petro Urrego, który przebywał z wizytą państwową w Chinach. Głowy obu państw ogłosiły podniesienie stosunków dwustronnych do rangi strategicznego partnerstwa”118.
  • „Premier Węgier Viktor Orbán przeprowadził (…) w Pekinie dwustronne rozmowy z Władimirem Putinem” – poinformował rzecznik prasowy węgierskiego polityka. „Węgrom nigdy nie zależało na konfrontacji z Rosją” – powiedział Orbán, cytowany przez agencję Reutera. (…) Jak poinformował rzecznik prasowy premiera Bertalan Havasi, politycy omawiali m.in. „węgiersko-rosyjską współpracę w dziedzinie dostaw gazu i ropy oraz energii jądrowej”119.
  • Prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoğan przesłał do parlamentu protokół w sprawie przyłączenia Szwecji do Paktu Północnoatlantyckiego120. W ten sposób zmniejszone zostaną wpływy anglosaskie w NATO, co wzmocni pozycję Niemiec w tej organizacji.
  • Dwa projekty rezolucji zaproponowane oddzielnie przez SZAP i Rosję w sprawie trwającego konfliktu izraelsko-palestyńskiego zostały odrzucone przez Radę Bezpieczeństwa ONZ. Rezolucję SZAP zablokowała Rosja i Chiny, a rosyjską SZAP i Wielka Brytania121. Wysłannik Chin przy ONZ stwierdził, że zaproponowany przez SZAP projekt rezolucji Rady Bezpieczeństwa ONZ w sprawie konfliktu izraelsko-palestyńskiego całkowicie „zakłóciłoby” rozwiązanie dwupaństwowe, gdyby zostało przyjęte. Ambasador Zhang Jun powiedział, że propozycja odbiega „od ducha poprzednich rezolucji ONZ i zawiera w sobie niebezpieczną logikę zderzenia cywilizacji oraz usprawiedliwienie wojny i użycia siły”122.
  • Kolejne kraje Ameryki Południowej podejmują działania w sprawie wojny w Izraelu. Prezydent Kolumbii podjął decyzję o odwołaniu ambasadora w Izraelu, a jego odpowiednik w Chile wezwał swojego ambasadora na konsultacje. Natomiast władze Boliwii poinformowały o zerwaniu stosunków dyplomatycznych z Izraelem123.
  • Mołdawia zacieśnia stosunki z tzw. Zachodem. Sekretarz generalny NATO Jens Stoltenberg spotkał się w kwaterze głównej NATO w Brukseli z premierem Mołdawii Dorinem Receanem. „NATO w pełni popiera suwerenność i integralność terytorialną Mołdawii, a także wzywa Rosję do wycofania wojsk z terytorium waszego państwa — powiedział i jednocześnie zapewnił, że Sojusz wciąż będzie wspierać Mołdawię. Przypomniał, że w tym roku NATO przeznaczyło fundusze na pakiet wsparcia cyberobrony i komunikacji strategicznej w kraju. Podczas spotkania Stoltenberg mówił również o zaangażowaniu Kiszyniowa (…) w Kosowie”124.
  • „Mołdawskie ministerstwo obrony poinformowało o odbiorze kolejnych dwóch kołowych transporterów opancerzonych Piranha IIIH. Tym samym tamtejsza armia posiada już przynajmniej osiem egzemplarzy tego KTO produkcji szwajcarskiej. Pierwsze trzy pojazdy Mołdawia otrzymała w połowie stycznia, zaś kolejną trójkę już miesiąc później. Łącznie otrzyma ona 19 transporterów opancerzonych Piranha IIIH dzięki pomocy finansowej od Unii Europejskiej o wartości 40 mln dolarów, czyli sumy zbliżonej do rocznego budżetu ministerstwa obrony Mołdawii wynoszącego około 50 mln USD”125.
  • „900 amerykańskich żołnierzy zostało przerzuconych lub jest przerzucanych z baz w USA do krajów Bliskiego Wschodu — oświadczył rzecznik Pentagonu gen. Pat Ryder. Decyzja ma wzmocnić siły Stanów Zjednoczonych w regionie w odpowiedzi na nasilające się ataki na siły amerykańskie ze strony bojówek wspieranych przez Iran. Wśród wysyłanych żołnierzy są m.in. specjaliści od systemów obrony powietrznej, w tym baterii Patriot i THAAD, które USA zamierzają rozmieścić m.in. w Arabii Saudyjskiej, Iraku, Syrii i Katarze”126.
  • „Musimy znów przyzwyczaić się do myśli, że Europie może zagrażać wojna” – powiedział minister obrony Niemiec Boris Pistorius 29.10.w programie ZDF „Berlin direkt“ („Wprost z Berlina”). „Musimy być gotowi do wojny. Musimy być zdolni do obrony i nastawić na to zarówno Bundeswehrę, jak i społeczeństwo” – podkreślił socjaldemokratyczny polityk127.
  • Chiny opracowały niezwykle wytrzymały materiał, który „wytrzymał podczas testów temperatury do 4 tys. stopni Celsjusza, nie topiąc się ani nie odkształcając. Może on być zastosowany w samolotach hipersonicznych i broni rakietowej. Informacje o chińskim sukcesie wzbudziły niepokój w Waszyngtonie. Jak twierdzi chiński (kontrolowany przez kapitał zachodni) dziennik »South China Morning Post« (SCMP), oznacza to, że Pekin znacznie wyprzedził Stany Zjednoczone w wyścigu, kto pierwszy zbuduje samolot hipersoniczny. Materiał może też zwiększyć możliwości rakiet bojowych”128.

Listopad 2023

  • „Amerykanie wzmacniają siły na Bliskim Wschodzie. Do grup bojowych dwóch lotniskowców dołączy okręt podwodny klasy Ohio z bronią jądrową na pokładzie.
    Okręty klasy Ohio to jednostki o napędzie atomowym wyposażone w pociski z głowicami nuklearnymi”129.
  • Rosja zamierza wzmocnić swoją obecność w Libii poprzez utworzenie w tym kraju stałej bazy dla rosyjskiej marynarki wojennej. Obecnie Federacja Rosyjska posiada jedną bazę morską na Morzu Śródziemnym. Mieści się ona w syryjskim porcie Tartus130.
  • Przewodniczący ChRL Chin Xi Jinping spotkał się w Pekinie z premierem Kuby Manuelem Marrero, dzień po podpisaniu przez kubańskiego przywódcę dokumentów o współpracy z zastępcą Xi. Wizyta Marrero ma miejsce w czasie, gdy gospodarka Kuby, silnie uzależniona od żywności, paliwa i importu innych towarów, jest bliska załamania. Rząd kubański za pogorszenie koniunktury gospodarczej obwinia sankcje SZAP i Covid-19131.
  • Minister obrony Rosji Siergiej Szojgu omówił dwustronną współpracę wojskową z Ministrem Obrony i Spraw Weteranów Burkina Faso Cassoumem Coulibaly. Szefowie resortów wojskowych zgodzili się na wzmocnienie i rozwój więzi rosyjsko-burkińskich w dziedzinie obronności. Szojgu przeprowadził w Moskwie rozmowy także z Naczelnym Dowódcą Armii Republiki Nikaragui Julio Avilesem Castillo132.
  • Komisja Europejska zarekomendowała rozpoczęcie negocjacji akcesyjnych z Ukrainą oraz Mołdawią133.
  • „Budapeszt jest zainteresowany importem skroplonego gazu LNG z Wenezueli. Ale na razie objęta zachodnimi sankcjami Wenezuela nie eksportuje LNG. Węgierski rząd premiera Viktora Orbána postanowił w Ameryce Południowej zacieśnić więzi z Wenezuelą, która w tym regionie jest najważniejszym sojusznikiem Rosji i Chin”134.
  • Parlamentarzyści południowoafrykańscy zagłosowali za zamknięciem izraelskiej ambasady w Pretorii i zawieszeniem wszelkich stosunków dyplomatycznych do czasu uzgodnienia zawieszenia broni w wojnie Izraela z Hamasem w Gazie135.
  • Chiński przywódca Xi Jinping przebywał z wizytą Kalifornii, w ramach odbywającego się tam szczytu forum Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku (APEC), zrzeszającego 21 państw. Była to okazja do zacieśnienia współpracy ChRL z państwami regionu oraz do rozmów z przedstawicielami jankeskiego biznesu. Na marginesie szczytu doszło też do spotkania z Joe Bidenem.
  • Do Chin przybyła delegacja złożona z ministrów spraw zagranicznych Arabii Saudyjskiej, Jordanii, Egiptu, Indonezji i Palestyny ​oraz sekretarz generalny Organizacji Współpracy Islamskiej. Mająca spotkać się z urzędnikami reprezentującymi każdego z pięciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa ONZ, delegacja wybrała Chiny jako pierwszy etap swojej podróży mającej na celu nakłonienie do zakończenia działań wojennych między Palestyńczykami a Izraelczykami136. „Celem tego przedsięwzięcia jest wywarcie presji na inne państwa, aby odrzuciły izraelskie uzasadnienia dotyczące operacji w Strefie Gazy, przedstawianej jako działania w ramach samoobrony, a także znalezienie sposobu na zakończenie wojny na Bliskim Wschodzie. (…) Przyjmujący ich minister spraw zagranicznych Chin Wang Yi przyznał, że Pekin jest gotowy do pomocy w „przywróceniu pokoju na Bliskim Wschodzie” i w pełni popiera wezwanie do rozwiązania dwupaństwowego, forsowanego podczas listopadowego szczytu islamsko-arabskiego w Rijadzie. Takie rozwiązanie przewidywałoby istnienie dwóch państw – Izraela i Palestyny”137.
  • W drugiej turze głosowania Argentyńczycy wybrali na nowego prezydenta liberała Javiera Mileia. Jego sztandarowym pomysłem jest zastąpienie argentyńskiego peso dolarem amerykańskim138.
  • Korea Północna z powodzeniem umieściła na orbicie okołoziemskiej swojego pierwszego satelitę rozpoznawczego — ogłosiła we wtorek państwowa północnokoreańska agencja prasowa KCNA. Wystrzelenie rakiety kosmicznej stanowczo potępił reżim Stanów Zjednoczonych139.
  • „Chiny i Arabia Saudyjska podpisały porozumienie w sprawie wymiany walut o wartości około 7 mld dol. Jest to kolejny krok w kierunku dedolaryzacji, ponieważ oba państwa próbują uniezależnić się od amerykańskiej waluty. Według doniesień Bloomberga, nieuregulowane saldo linii swapów walutowych w Chinach osiągnęło rekordowy poziom 117 mld 100 mln juanów. Trzyletnia umowa pomiędzy Chinami a Arabią Saudyjską pozwala na wymianę maksymalnie 50 mld juanów lub 26 mld riali. Choć umowa jest stosunkowo skromna, może mieć symboliczne znaczenie, ponieważ Arabia Saudyjska jest największym na świecie eksporterem ropy naftowej, a większość globalnych transakcji naftowych rozliczana jest w dolarach”140.
  • Parlament Europejski opowiedział się za przyjęciem sprawozdania Komisji Spraw Konstytucyjnych, w którym zaleca ona zmianę unijnych traktatów. Za przyjęciem sprawozdania opowiedziało się 291 europosłów. Przeciw było 274, 44 wstrzymało się od głosu141.
  • Pakistan formalnie złożył wniosek o przyłączenie się do BRICS. Rzeczniczka Ministerstwa Spraw Zagranicznych kraju Mumtaz Zahra Baloch powiedziała, że decyzję podjęto po zapoznaniu się z rozwojem wydarzeń związanych z BRICS na szczycie ugrupowań w Johannesburgu. Baloch powiedziała, że przystępując do organizacji Pakistan może odegrać ważną rolę w pogłębianiu współpracy międzynarodowej i ożywianiu inkluzywnego (wszechstronnego) multilateralizmu. Wyraziła nadzieję, że BRICS rozpatrzy prośbę Pakistanu zgodnie z jego zobowiązaniem do inkluzywnego multilateralizmu142.
  • Szef izraelskiej dyplomacji odwołał część przebywających w Turcji dyplomatów po tym, jak prezydent Turcji oskarżył Izrael o zbrodnie wojenne. Z kolei Arabia Saudyjska ostrzegła Izrael przed kontynuacją operacji lądowej w Gazie143.
  • Kanclerz Niemiec Olaf Scholz i premier Włoch Giorgia Meloni podpisali wspólny Plan Działań na rzecz Współpracy Strategicznej. Podpisana umowa zakłada bliską współpracę w pięciu strategicznych obszarach, takich jak: polityka zagraniczna i obronna, gospodarka, Unia Europejska, klimat i środowisko oraz kultura. Cele tego porozumienia obejmują także współpracę w obszarze energetyki, przede wszystkim budowę rurociągu wodorowego pod Alpami, który ma mieć ok. 3300 km długości i połączyć Tunezję i Niemcy144.
  • Chińska marynarka wojenna zaprezentowała okręt podwodny 039C klasy Yuan, który wykorzystuje technologię zmniejszającą możliwości wykrycia przez wroga. Nowy okręt podwodny wykorzystuje unikalną budowę kiosku, która ma zmniejszyć wykrywalność przez wrogie systemy sonarowe. Jest to też najnowszy typ okrętów wschodniego supermocarstwa, które wykorzystują napęd inny niż jądrowy145.
  • „Rosja umacnia sojusze w Afryce. Moskwa i Mali zawarły porozumienie, na mocy którego zostanie wybudowany tam największy na kontynencie zakład oczyszczający złoto. Będzie miał wydajność 200 ton rocznie”146.
  • „Turcja i Rosja podpisały protokół ustaleń o pogłębieniu stosunków handlowych. Ma on wyznaczyć ramy współpracy na najbliższe lata, a plany są ambitne. Turcja planuje zwiększyć poziom wymiany handlowej z Rosją do 100 mld dol. rocznie, z obecnych 68 mld dol. — poinformował turecki minister handlu Omer Bolat”147.
  • „Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA) dokonały strategicznego posunięcia, odchodząc od dolara amerykańskiego na rzecz lokalnych walut w transakcjach naftowych. Ta decyzja, będąca odzwierciedleniem szerszych dążeń ekonomicznego sojuszu BRICS, do którego ZEA niedawno dołączyły. Może to istotnie wpłynąć na dotychczasową dominację dolara na globalnym rynku ropy”148.
  • „29 listopada brazylijski koncern Embraer poinformował o podpisaniu listu intencyjnego z saudyjską firmą SAMI w sprawie zacieśnienia współpracy w sektorze obronnym. Jednym z elementów może być budowa regionalnego centrum średnich samolotów transportowych C-390 Millennium”149.

Grudzień 2023

  • SZAP zacieśni współpracę wojskową z Australią i Wielką Brytanią w ramach sojuszu AUKUS, zwłaszcza w dziedzinie wysokich technologii, próbując przeciwstawić się szybko wzrastającemu potencjałowi militarnemu Chin w rejonie Indo-Pacyfiku150.
  • Stany Zjednoczone uznały władze przejściowe w Nigrze. 2 grudnia 2023 doszło do złożenia listów uwierzytelniających przez ambasadora SZAP Kathleen Fitzgibbon ministrowi spraw zagranicznych Nigru Bakary’emu Yaou Sangare. Akt ten symbolizował zgodę SZAP na rząd, który doszedł do władzy po zamachu stanu, który doprowadził do zatrzymania prezydenta Mohameda Bazouma 26 lipca 2023 r.151 Niger wycofał się także ze współpracy wojskowej z Unią Europejską i cofnął zezwolenie na rozmieszczenie misji UE w Niamey. Misja Unii Europejskiej EUCAP Sahel Niger została powołana w 2012 r., aby wzmocnić bezpieczeństwo wewnętrzne Nigru i zwiększyć jego zdolność do przeciwdziałania różnym zagrożeniom. Natomiast 4 grudnia minister obrony kraju Salifou Modi i wiceminister obrony Rosji Yunus-Bek Jewkurow podpisali protokół ustaleń w sektorze obronnym152.
  • Prezydent Rosji Władimir Putin odwiedził Zjednoczone Emiraty Arabskie i Arabię ​​Saudyjską153.
  • Do Moskwy przybył prezydent Iranu Ibrahim Raisi. Tematem wizyty są relacje gospodarcze, ważnym tematem dla obu stron jest także sytuacja w Strefie Gazy154.
  • „Zhuque-2, pierwszy system nośny, napędzany mieszanką ciekłego metanu i ciekłego tlenu, który także jako pierwszy w historii osiągnął wysokość orbitalną, wyniósł na orbitę okołoziemską nowe satelity. Po udanej misji producent — Landspace — zapowiedział projekt nowej rakiety o znacznie większych możliwościach”155.
  • Komisja Europejska opracowuje Strategię Europejskiego Przemysłu Obronnego (EDIS), której celem jest zarządzanie dostawami sprzętu wojskowego na poziomie całej UE. „Unia Europejska planuje zacieśnienie kontroli nad dostawami broni na Ukrainę poprzez utworzenie jednego rynku. »Bardziej zintegrowany i konkurencyjny europejski rynek obronny umożliwi europejskiej zbrojeniówce wykorzystanie efektu skali, poprawiając efektywność zakładów zbrojeniowych« – cytuje jeden z dokumentów KE portal Euractiv. (…) Komisja planuje m.in. zidentyfikować wąskie gardła w łańcuchach dostaw, upraszczać transfery wewnątrz UE, monitorować zapasy amunicji i pocisków artyleryjskich oraz innej produkcji wojskowej, a także zabezpieczyć dostawy finansowane z Europejskiego Funduszu Obronnego (EFR)”156.
  • „Na kilka dni przed szczytem UE, kanclerz Niemiec Olaf Scholz wezwał wszystkich zachodnich sojuszników do wyraźnego zaangażowania się w długoterminową pomoc dla Ukrainy w jej obronie przed Rosją. (…) Podczas konferencji prasowej z premierem Holandii Markiem Rutte w poniedziałek w Berlinie Scholz stwierdził, że »ważne jest, abyśmy teraz, szczególnie w tej sytuacji, razem w Europie i daleko poza nią, zasygnalizowali Ukrainie, że może liczyć na naszą pomoc«”157.
  • „Niemcy potwierdziły zwiększenie pomocy wojskowej dla Ukrainy do 8 miliardów euro w 2024 roku. Podwojenie niemieckiego wsparcia potwierdziła niemiecka minister do spraw europejskich Anna Luhrmann. Minister zauważyła, że ten tydzień jest również kluczowy, ponieważ partnerzy chcą rozpocząć negocjacje w sprawie członkostwa Ukrainy w Unii Europejskiej. Anna Luhrmann zapewniła, że Niemcy nadal mocno stoją po stronie Ukrainy”158.
  • Niemiecka firma Rheinmetall dostała zamówienie na produkcję dziesiątek tysięcy pocisków artyleryjskich 155 mm o wartości około 142 milionów euro przeznaczonych dla Ukrainy. „Jeszcze w połowie października 2023 r. niemiecki rząd złożył zamówienie w Rheinmetall na ponad 100 000 sztuk amunicji 155 mm przeznaczonej dla Ukrainy – ponownie z Rheinmetall Expal Munitions – a także dodatkowe pociski wybuchowe DM 121. Ponadto minister obrony Niemiec zapowiadał już wcześniej zamiar dostarczenia Ukrainie w ramach pomocy obronnej w nadchodzącym roku 140 tys. pocisków kal. 155 mm. Rheinmetall planuje ogromny wzrost zdolności produkcyjnych amunicji w 2024 roku w swoich zakładach w Niemczech, Hiszpanii, RPA i Australii, zwiększając roczną zdolność produkcyjną do około 700 000 pocisków artyleryjskich”159.
  • „Szef fińskiego MON zapowiedział, że jego kraj zamierza znacząco zwiększyć produkcję amunicji. Intencją tego działania jest nie tylko wsparcie krajów nordyckich, ale i Ukrainy”160.
  • Chiński samolot pasażerski C919 odbył pierwszy lot na trasie z Pekinu do Hongkongu. Tym samym Chiny rzucają wyzwanie Boeingowi oraz Airbusowi i ruszają z produkcją własnych samolotów pasażerskich161.
  • „Argentyna jest wstrząśnięta radykalnymi decyzjami nowego prezydenta. Javier Milei ogłosił dewaluację waluty o 50 proc. i cięcia w dotacjach na energię. (…) Wysiłki nowej argentyńskiej administracji zauważył i docenia Międzynarodowy Fundusz Walutowy. »Te odważne początkowe działania mają na celu znaczną poprawę finansów publicznych w sposób chroniący najsłabszych w społeczeństwie i wzmacniający reżim walutowy” – stwierdziła w oświadczeniu rzeczniczka MFW Julie Kozack. „Ich zdecydowane wdrożenie pomoże ustabilizować gospodarkę i stworzy podstawy dla bardziej zrównoważonego wzrostu napędzanego przez sektor prywatny«”162.
  • Szefowa argentyńskiego ministerstwa bezpieczeństwa Patricia Bullrich już w pierwszym tygodniu po objęciu urzędu prezydenta przez ultraliberała Javiera Mileia ogłosiła nowy kodeks kar za „przeprowadzanie bądź finansowanie demonstracji na drogach publicznych. (…) Zaostrzony kodeks karny przewiduje karę konfiskaty pojazdów uczestniczących w blokadach i kontrole policyjne w pociągach, z których korzystają osoby jadące na demonstracje”163.
  • Arvydas Anuszauskas i Boris Pistorius, szefowie litewskiego i niemieckiego MON, podpisali w Wilnie plan rozmieszczenia na Litwie brygady Bundeswehry składającej się z około 5 tysięcy ludzi. Tym samym pierwszy raz od II wojny światowej niemieccy żołnierze będą stacjonować za granicą164.
  • „Rząd Irlandii poinformował (…) o wniesieniu skargi przeciw Wielkiej Brytanii na mocy Europejskiej Konwencji Praw Człowieka (EKPC) w związku z ustawą, która umożliwia amnestię dla sprawców przestępstw popełnionych z pobudek politycznych w czasie konfliktu w Irlandii Północnej”165.
  • Organizacja Human Rights Watch stwierdziła, że rząd izraelski wykorzystuje głód wśród ludności cywilnej jako metodę prowadzenia wojny w okupowanej Strefie Gazy, co jest zbrodnią wojenną. Organizacja uznała, że Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, Kanada, Niemcy i inne kraje powinny również zawiesić pomoc wojskową i sprzedaż broni Izraelowi, dopóki ich siły zbrojne będą w dalszym ciągu bezkarnie dopuszczać się powszechnych i poważnych nadużyć stanowiących zbrodnie wojenne przeciwko ludności cywilnej166.
  • „(…) Przed budynkiem administracji miasta Belgrad w Serbii zebrało się kilka tysięcy demonstrantów, którzy nie zgadzają się z wynikami wyborów i domagają się ich unieważnienia. (…) Serbska tzw. opozycja zarzuca władzom nieprawidłowości i manipulacje podczas wyborów parlamentarnych i samorządowych. (…) Według obserwatorów z UE i Rady Europy wybory były nieuczciwe i zmanipulowane. (…) W niedzielnym wieczorem nadzwyczajnym orędziu do narodu Vučić obwinił za zamieszki zagraniczną ingerencję. (…) Niemcy stwierdziły, że zarzuty dotyczące niewłaściwego postępowania wyborczego są »nie do przyjęcia« w przypadku kraju pragnącego przystąpić do UE. Prezydent Vučić zaprzecza fałszowaniu głosów”167.
  • Izrael przeprowadził atak rakietowy na Syrię, w wyniku którego zginął Sajed Razi Musawi, jeden z kluczowych dowódców irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej. „Tel Awiw wyeliminował ważnego dowódcę irańskiego Korpusu Strażników Rewolucji Islamskiej. Teheran już grozi odwetem »syjonistycznemu reżimowi«, a wzajemne animozje na Bliskim Wschodzi ponownie przybierają na sile”168
  • Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) z siedzibą w Hadze poinformował, że Republika Południowej Afryki złożyła skargę na Izrael za „akty ludobójstwa wobec narodu palestyńskiego w Strefie Gazy”. „W skardze złożonej przez władze RPA oskarżono Izrael o to, że podejmuje działania i dopuszcza się zaniechań mających „charakter ludobójstwa, ponieważ towarzyszy im szczególny zamiar (…) zniszczenia Palestyńczyków w Gazie, jako części szerszej, narodowej, rasowej i etnicznej grupy Palestyńczyków” — przekazał MTS”169.
  • Prezydent Argentyny Javier Milei formalnie odrzucił zaproszenie do BRICS170.

2024

1 stycznia 2024

  • 1 stycznia 2024 roku dwie największe gospodarki Bliskiego Wschodu, Arabia Saudyjska i Zjednoczone Emiraty Arabskie (ZEA) oficjalnie dołączyły do BRICS, obok nich znalazły się trzy inne kraje regionu Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej: Egipt, Etiopia i Iran. To rozszerzenie podwaja liczebność państw tego bloku ekonomicznego, tworzonego dotychczas przez: Brazylię, Rosję, Indie, Chiny i RPA171. Od teraz BRICS+ formalnie tworzy już 10 państw, które razem posiadają udziały w sterowaniu międzynarodowym na poziomie 40,7%172.

1 Bolsonaro uniknie przekazania władzy Luli. Wyleciał do USA, 31.12.2022, https://www.rp.pl/polityka/art37703181-bolsonaro-uniknie-przekazania-wladzy-luli-wylecial-do-usa.

2 Niemcy za likwidacją weta w UE, 04.01.2023, https://www.dw.com/pl/niemcy-za-likwidacj%C4%85-weta-w-ue/a-64284294.

3 Jest decyzja Dudy. Niemieccy żołnierze wysłani do Polski, 12.01.2023, https://wiadomosci.wp.pl/jest-decyzja-dudy-niemieccy-zolnierze-wyslani-do-polski-6854709275896384a.

4 B. Kwiatkowska, Ramię w ramię z Moskwą. Regionalna potęga staje po stronie Rosji, 24.01.2023,
https://wiadomosci.wp.pl/ramie-w-ramie-z-moskwa-regionalna-potega-staje-po-stronierosji-6858956699036256a.

5 Burkina Faso nakazuje opuszczenie kraju francuskiemu wojsku. „Rosja jest rozsądnym wyborem w tej dynamice”, 24.01.2023, https://tvn24.pl/swiat/burkina-faso-wladze-nakazuja-opuszczeniekraju-francuskiemu-wojsku-6646142.

6 Niemcy przepraszają Unię Afrykańską za słowa pod adresem Ławrowa, 26.01.2023, https://dorzeczy.pl/swiat/397249/niemcy-przepraszaja-unie-afrykanska-za-wpis-dot-lawrowa.html.

7 Abdoulaye Diop (Mali) on Mali – Security Council Media Stakeout, 27.1.2023, https://media.un.org/en/asset/k1c/k1cwza3dgn.

8 Iran, Russia link banking systems amid Western sanction, 30.01.2023, https://www.reuters.com/business/finance/iran-russia-link-banking-systems-amid-western-sanction-2023-01-30/.

9 Chiński balon szpiegowski zestrzelony przez USA, 04.02.2023, https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2023-02-04/chinski-balon-szpiegowski-zestrzelony-przez-usa/.

10 Rosja zawarła porozumienie militarne z Sudanem. Będzie miała bazę w Port Sudan, 13.02.2023,
https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art37951101-rosja-zawarla-porozumienie-militarnez-sudanem-bedzie-miala-baze-w-port-sudan.

11 M. Zubel, Kreml zyskał sojusznika. Rosja zawarła groźne porozumienie, 13.02.2023, https://wiadomosci.wp.pl/rosyjska-flota-wplynie-na-morze-czerwone-kreml-zyskal-sojusznika6865935570442880a.

12 “That’s When the Nightmare Started”. UK and US Forced Displacement of the Chagossians and
Ongoing Colonial Crimes, 15.02.2023, https://www.hrw.org/report/2023/02/15/thats-when-nightmare-started/uk-and-us-forced-displacement-chagossians-and.

13 A. Kasprolewicz, Ukradziony archipelag, 17.12.2019, https://przekroj.pl/spoleczenstwo/ukradziony-archipelag-agata-kasprolewicz.

14 Illegal besetzte Inseln (II), 27.04.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9224.

15 RPA ćwiczy z Rosją. Manewry wojenne wywołują protesty, 19.02.2023, https://www.rp.pl/konflikty-zbrojne/art37984991-rpa-cwiczy-z-rosja-manewry-wojenne-wywoluja-protesty.

16 Władimir Putin spotkał się z chińskim ministrem. W planach kolejne rozmowy, 22.02.2023, https://polsatnews.pl/wiadomosc/2023-02-22/wladimir-putin-spotkal-sie-z-chinskim-ministremw-planach-kolejne-rozmowy.

17 A. M. Maciejewski, Irańskie systemy obrony przeciwlotniczej dla Syrii, 28.02.2023, https://zbiam.pl/iranskie-systemy-obrony-przeciwlotniczej-dla-syrii/.

18 B. Kwiatkowska, Iran dopiął swego. Okręty wojenne na drugiej półkuli, 28.02.2023, https://wiadomosci.wp.pl/iran-dopial-swego-okrety-wojenne-na-drugiej-polkuli6871365306587744a?amp=1.

19 Białoruś i Chiny zacieśniają współpracę. Łukaszenka i Xi Jinping rozmawiali o partnerstwie „na każdą pogodę”, 02.03.2023, https://www.wprost.pl/amp/11120377/bialorus-i-chiny-zaciesniajawspolprace-lukaszenka-i-xi-jinping-rozmawiali-o-partnerstwie-na-kazda-pogode.html.

20 Szczyt G20. Umacnia się współpraca rosyjsko-chińska, 03.03.2023, https://dorzeczy.pl/swiat/411808/szczyt-g20-umacnia-sie-wspolpraca-rosji-z-chinami.html.

21 Macron mówi, że epoka ingerowania Francji w sprawy Afryki się skończyła, 02.03.2023, https://www.rp.pl/dyplomacja/art38054891-macron-mowi-ze-epoka-ingerowania-francji-wsprawy-afryki-sie-skonczyla.

22 Iran i Arabia Saudyjska porozumiały się w sprawie wznowienia stosunków dyplomatycznych, 10.03.2023, https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/8678739,reuters-iran-arabia-saudyjska-wznowienie-stosunkow-dyplomatycznych.html.

23 M. Kubicki, Silicon Valley Bank został zamknięty. To największe bankowe bankructwo od 2008 roku, 10.03.2023, https://www.bankier.pl/wiadomosc/Handel-akcjami-SVB-wstrzymany-Trudneproby-pozyskania-kapitalu-8503270.html.

24 Belarus, Iran sign roadmap of comprehensive cooperation until 2026, 13.03.2023, https://eng.belta.by/president/view/belarus-iran-sign-roadmap-of-comprehensive-cooperationuntil-2026-157256-2023/.

25 Honduras zrywa relacje z Tajwanem na rzecz relacji z Chinami, 15.03.2023, https://www.euractiv.pl/section/demokracja/news/honduras-zrywa-relacje-z-tajwanem-na-rzecz-relacjiz-chinami/.

26 Niemcy i Japonia wspólnym głosem ws. Rosji, 18.03.2023, https://www.dw.com/pl/niemcy-i-japonia-wsp%C3%B3lnym-g%C5%82osem-ws-rosji/a-65036772.

27 Putin o sojuszu Rosji z Chinami: Przewyższa sojusze z czasów zimnej wojny, 20.03.2023, https://www.rp.pl/dyplomacja/art38154921-putin-o-sojuszu-rosji-z-chinami-przewyzsza-sojuszez-czasow-zimnej-wojny.

28 Neue Macht, neue Truppen, 20.04.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9216; Bilaterale Kooperation Deutschland-Niederlande, 27.03.2023, bmvg.de.

29 China Completes LNG Gas Trade with Chinese Yuan, Ending US Dollar Reliance for Energy Trades, 29.03.2023, https://watcher.guru/news/china-completes-lng-gas-trade-with-chineseyuan-ending-us-dollar-reliance-for-energy-trades.

30 Yuan overtakes dollar to become most-used currency in China’s cross-border transactions, 26.04.2023, https://www.reuters.com/markets/currencies/yuan-overtakes-dollar-becomemost-used-currency-chinas-cross-border-transactions-2023-04-26/.

31 „Dziel i rządź” według Chin. Von der Leyen doznała w Pekinie upokorzeń, 07.04.2023, https://wiadomosci.onet.pl/politico/chiny-rozegraly-europe-von-der-leyen-doznala-w-pekinieupokorzen/q861jrb.

32 Lavrov in Latin America: Russia’s Bid for a Multipolar World. As Russia tries to undermine U.S.-led order, Lavrov’s visit offers a glimpse into Moscow’s new foreign policy vision, 27.04.2023, https://www.usip.org/publications/2023/04/lavrov-latin-america-russias-bid-multipolar-world.

33 Arabia Saudyjska przywróciła relacje z Syrią, 18.04.2023, https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/8701605,arabia-saudyjska-przywrocila-relacje-z-syria.html.

34 Turkey, Russia, Iran, Syria hold 'constructive talks’, 25.04.2023, https://www.reuters.com/world/turkey-russia-iran-syria-hold-constructive-talks-ankara-says-2023-04-25/.

35 Argentina to pay for Chinese imports in yuan rather than dollars, 27.04.2023, https://www.reuters.com/world/china/argentina-govt-pay-chinese-imports-yuan-rather-thandollars-2023-04-26/.

36 Iranian president in Damascus for first visit since Syrian war began, 03.05.2023, https://www.reuters.com/world/middle-east/iranian-president-lands-damascus-first-visit-since-syrianconflict-began-2011-2023-05-03/; Iran’s Raisi in Syria; visit hailed as ‘strategic victory’, 03.05.2023, https://www.aljazeera.com/news/2023/5/3/irans-raisi-in-syria-visit-hailedas-strategic-victory.

37 Russian Foreign Minister Lavrov meets Chinese counterpart Qin Gang on sidelines of SCO meeting in Goa, 04.05.3023, https://www.aninews.in/news/world/asia/russian-foreign-minister-lavrov-meets-chinese-counterpart-qin-gang-on-sidelines-of-sco-meeting-ingoa20230504212126/.

38 S. Królak, Arabia Saudyjska ponownie otworzy ambasadę w Syrii w miarę poprawy stosunków, 09.05.2023, https://aktualnosci.news/arabia-saudyjska-ponownie-otworzy-ambasade-wsyrii-w-miare-poprawy-stosunkow-405711/.

39 EU-Indo Pacific Strategy, 11.05.2023, https://www.eeas.europa.eu/eeas/eu-indo-pacific-strategy_en.

40 „Keine Stellvertreter großer Mächte”, 15.05.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9239.

41 Wysłanniczka ONZ: Izrael traktuje palestyńskie ziemie jak kolonie, 12.05.2023, https://www.rp.pl/polityka/art38466021-wyslanniczka-onz-izrael-traktuje-palestynskie-ziemie-jak-kolonie.

42 Iran, Egypt to open embassies soon: MP, 14.05.2023, https://www.tehrantimes.com/news/484719/Iran-Egypt-to-open-embassies-soon-MP; After Saudi Détente, Iran Edging Closer To Egypt, 14.05.2023, https://www.iranintl.com/en/202305148487.

43 Iraq bans US dollar transactions in latest move towards ‘de-dollarization’, 16.05.2023, https://new.thecradle.co/articles/iraq-bans-us-currency-transactions-in-latest-move-towards-dedollarization.

44 A. Mężyński, Rosja i Iran budują specjalną linię kolejową. Podpisano porozumienie, 17.05.2023, https://gospodarka.dziennik.pl/news/artykuly/8718101,rosja-iran-linia-kolejowa-zatokaperska.html.

45 Miszustin powiedział, że w 2023 roku Federacja Rosyjska i Chiny rozszerzą rozliczenia w walutach narodowych, 23.5.2023, https://www.interfax.ru/world/902685.

46 CAR interested in placing Russian military base on its territory, says envoy to Moscow, 29.05.2023, https://tass.com/defense/1624321.

47 Venezuela expressed its willingness to join the Brics group, 29.05.2023, https://www.plenglish.com/news/2023/05/29/venezuela-expressed-its-willingness-to-join-the-brics-group/.

48 Pakistan outlines process for barter trade with Afghanistan, Iran, Russia, 02.06.2023, https://www.reuters.com/world/pakistan-engage-barter-trade-with-afghanistan-iranrussia-2023-06-02/.

49 PM: Belarus, Cuba need to jointly resist external pressure by strengthening economic ties, 9.06.2023, https://eng.belta.by/politics/view/pm-belarus-cuba-need-to-jointly-resistexternal-pressure-by-strengthening-economic-ties-159497-2023.

50 Reżimy trzymają się razem: Wenezuela i Iran, 13.06.2023, https://wgospodarce.pl/informacje/128988-rezimy-trzymaja-sie-razem-wenezuela-i-iran.

51 Iran, Nicaragua have shared aspiration for independence, justice: Raisi, 14.06.2023, https://en.irna.ir/news/85140442/Iran-Nicaragua-have-shared-aspiration-for-independence-justice.

52 Iran, Cuba vow to confront US 'aggressive imperial policy’, 15.06.2023, https://www.france24.com/en/live-news/20230615-iran-cuba-vow-to-confront-us-aggressive-imperial-policy.

53 Y. Sheng, China to cement ties with Palestine, ‘play greater role to mediate Palestine-Israel conflict’, 13.06.2023, https://www.globaltimes.cn/page/202306/1292517.shtml.

54 China demands UK enters talks with Argentina over Falklands slamming 'colonial legacy’, 23.6.2023, https://www.express.co.uk/news/world/1783906/china-demands-UK-argentina-talks-falklands.

55 M. Stefanek, Trójkąt Weimarski. Wspólnie o finansach i Ukrainie, 27.06.2023, https://www.dw.com/pl/tr%C3%B3jk%C4%85t-weimarski-wsp%C3%B3lnie-o-finansach-iukrainie/a-66048415.

56 Die Lateinamerika-Offensive der EU (II), 22.06.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9275.

57 Nowy program na rzecz umocnienia partnerstwa UE z Ameryką Łacińską i Karaibami (LAC), 7.6.2023, https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/pl/ip_23_3045.

58 Brasiliens Präsident zu von der Leyen: Partnerschaften sollten keine Sanktionen vorsehen, 14.06.2023, amerika21.de, https://amerika21.de/2023/06/264461/brasilien-lula-von-der-leyen.

59 Niemcy gotowe rozmieścić 4000 żołnierzy na Litwie, 26.06.2023, https://www.dw.com/pl/niemcy-gotowe-rozmie%C5%9Bci%C4%87-4000-%C5%BCo%C5%82nierzy-nalitwie/a-66032606.

60 Republika Mali rezygnuje z francuskiego jako języka urzędowego, 28.07.2023,
https://faktyianalizy.info/2023/07/28/republika-mali-rezygnuje-z-francuskiego-jako-jezyka-urzedowego/.

61 Argentina to pay the IMF with Chinese money, 30.06.2023, https://en.mercopress.com/2023/06/30/argentina-topay-the-imf-with-chinese-money;
Argentina’s expanded use of yuan will speed up Chinese currency’s internationalization, says expert, 02.07.2023, https://www.globaltimes.cn/page/202307/1293568.shtml.

62 D. Górecki, Chiny ograniczają eksport kluczowych materiałów na chipy. To może oznaczać wzrost cen, 04.07.2023, https://ithardware.pl/aktualnosci/chiny_ograniczaja_eksport_kluczowych_materialow_na_chipy_to_moze_oznaczac_wzrost_cen-28110.html.

63 CGTN: SOW przyjmuje nowego członka, zacieśniając współpracę w kontekście globalnych wyzwań, 05.07.2023, https://www.prnewswire.com/news-releases/cgtn-sow-przyjmuje-nowego-czonka-zacieniajc-wspoprac-w-kontekcieglobalnych-wyzwa-301870241.html.

64 CGTN: Chiny i Wyspy Salomona zawarły wszechstronne partnerstwo strategiczne w celu zacieśnienia więzi pomiędzy krajami, 12.07.2023, https://www.prnewswire.com/news-releases/cgtn-chiny-i-wyspy-salomona-zawarywszechstronne-partnerstwo-strategiczne-w-celu-zacienienia-wizi-pomidzy-krajami-301875439.html.

65 Argentina anula la instalación del radar de LeoLabs por su potencial uso militar y capital británico, 05.07.2023, https://www.infodefensa.com/texto-diario/mostrar/4354655/argentina-anula-instalacion-radar-leolabs.

66 D. Kobiałka, Pierwsza rakieta zasilana metanem osiągnęła orbitę. Musk przegrał z Chinami, 17.07.2023,
https://android.com.pl/nauka/619046-rakieta-napedzana-metanem-na-orbicie/.

67 W. Kaczanowski, Wenezuela dołączyła do księżycowego projektu Chin, 20.07.2023, https://space24.pl/politykakosmiczna/swiat/wenezuela-dolaczyla-do-ksiezycowego-projektu-chin.

68 Nicaragua y Belarús firman importantes acuerdos de cooperación, 20.07.2023,
https://www.vivanicaragua.com.ni/2023/07/20/sociales/nicaragua-belarus-acuerdos-cooperacion/.

69 B. Hlebowicz, Włochy schodzą z jedwabnego szlaku. Jako jedyne państwo z grupy G7 miały taką umowę z Chinami, 25.07.2023, https://wyborcza.pl/7,75399,30005778,wlochy-schodza-z-jedwabnego-szlaku-jako-jedyne-panstwo-zgrupy.html.

70 S. Królak, Boliwia jest ostatnim krajem Ameryki Południowej, który używa chińskiego juana do handlu w walce z dolarem, 28.07.2023, https://aktualnosci.news/boliwia-jest-ostatnim-krajem-ameryki-poludniowej-ktory-uzywachinskiego-juana-do-handlu-w-walce-z-dolarem-491568/.

71 Lula berates the EU for making 'threats’ in talks to unblock the Mercosur trade deal, 19.07.2023,
https://www.euronews.com/my-europe/2023/07/19/lula-berates-the-eu-for-making-threats-in-talks-to-unblock-themercosur-trade-deal; Gustavo Petro beim Celac-EU-Gipfel: „Schulden gegen Klimaschutzmaßnahmen eintauschen”, 23.07.2023, Gustavo Petro beim Celac-EU-Gipfel: „Schulden gegen Klimaschutzmaßnahmen eintauschen”; Ukraine-Krieg: Lateinamerika vertritt bei Celac-EU-Gipfel seine Neutralität, 09.07.2023, Ukraine-Krieg: Lateinamerika vertrittbei Celac-EU-Gipfel seine Neutralität; Mercosur-Staaten einig gegen EU-Diktat, 08.07.2023, Mercosur-Staaten einig gegen EU-Diktat; Brasiliens Präsident zu von der Leyen: Partnerschaften sollten keine Sanktionen vorsehen, 14.06.2023, https://amerika21.de/2023/06/264461/brasilien-lula-von-der-leyen.

72 K. Kolibabski, Wielka Brytania wściekła na Unię Europejską. Poszło o Malwiny/Falklandy w deklaracji po szczycie, 20.07.2023, https://next.gazeta.pl/next/7,151003,29991516,malwiny-nie-falklandy-w-deklaracji-po-szczycie-ue-celacuzyto.html.

73 Der Kampf um Afrika, 27.07.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9310.

74 Declaration of the Second Russia–Africa Summit, https://summitafrica.ru/en/about-summit/declaration-2023/.

75 Niemcy budują fabrykę części do amerykańskiego myśliwca F-35, 01.08.2023,
https://www.rmf24.pl/fakty/swiat/news-niemcy-buduja-fabryke-czesci-do-amerykanskiego-mysliwca-f35,nId,6937277#crp_state=1.

76 President Maduro confirms Venezuela’s interest in joining BRICS, 02.08.2023,
https://tvbrics.com/en/news/president-maduro-confirms-venezuela-s-interest-in-joining-brics.

77 ВМФ России и ВМС Китая отработали в Тихом океане уничтожение подлодки условного противника, 04.08.2023, https://www.interfax.ru/russia/914766.

78 Tajwański gigant zbuduje fabrykę półprzewodników w Niemczech, 08.08.2023, https://biznesalert.pl/niemcytajwan-polprzewodniki-tsmc-inwestycje/.

79 Chinese defense minister visits Belarus to enhance ties, 17.08.2023,
https://www.globaltimes.cn/page/202308/1296494.shtml.

80 Blok BRICS zaprosił do przyłączenia się 6 nowych krajów, 24.08.2023,
https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/9283362,blok-brics-zaprosil-do-przylaczenia-sie-6-nowych-krajow.html.

81 R. Kosarzycki, Chiny przetestowały najpotężniejsze na Ziemi działo tego typu. Wkrótce będą jeszcze większe, 27.08.2023, https://www.focus.pl/artykul/chiny-przetestowaly-najpotezniejsze-na-ziemi-dzialo-gaussa.

82 M. Łysoń, Chiny przetestowały potężne działo. Czy jesteśmy świadkami rewolucji uzbrojenia?, 26.08.2023, https://www.chip.pl/2023/08/chiny-potezne-dzialo-gaussa.

83 Pakistańskie J-10CE na pierwszych ćwiczeniach w Chinach, 09.09.2023,
https://defence24.pl/sily-zbrojne/pakistanskie-j-10ce-na-pierwszych-cwiczeniach-w-chinach.

84 J. Raubo, Gabon kolejnym państwem w Afryce z wojskowym zamachem stanu, 30.08.2023,
https://defence24.pl/geopolityka/gabon-kolejnym-panstwem-w-afryce-z-wojskowym-zamachem-stanu.

85 W. Żurawski, Kolejny zamach stanu w Afryce mocno uderza we francuskie koncerny, 30.08.2023,
https://www.wnp.pl/rynki-zagraniczne/kolejny-zamach-stanu-w-afryce-mocno-uderza-we-francuskiekoncerny,746357.html.

86 Kriegsübungen in Südostasien (II), 06.09.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9337; No joint statement with US on China’s South China Sea claims: Subianto, 31.08.2023, https://en.antaranews.com/news/292485/no-joint-statement-with-us-on-chinas-south-china-sea-claims-subianto.

87 Xi Jinping spotkał się z prezydentem Beninu, 01.09.2023, https://polish.cri.cn/2023/09/01/ARTIstBMhl5SBd6yFz9hy5gP230901.shtml.

88 Work begins on Iraq-Iran rail link, 02.09.2023, https://www.france24.com/en/live-news/20230902-work-begins-oniraq-iran-rail-link.

89 Słowacja: Niemcy przyłączyły się do ochrony słowackiej przestrzeni powietrznej, 02.09.2023,
https://www.wnp.pl/rynki-zagraniczne/slowacja-niemcy-przylaczyly-sie-do-ochrony-slowackiej-przestrzenipowietrznej,747471.html.

90 M. Lubczański, Opinia: Chińczycy pozamiatali. „Myślę, że są o generację przed nami”, 05.09.2023,
https://autokult.pl/opinia-chinczycy-pozamiatali-mysle-ze-sa-o-generacje-przed-nami,6938253200194144a; Paradebranche unter Druck, 05.09.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9336.

91 Commencing 43rd Summit, President Jokowi Calls for Equality in the Region, 05.09.2023,
https://kemlu.go.id/hanoi/en/news/26260/commencing-43rd-summit-president-jokowi-calls-for-equality-in-theregion; Kriegsübungen in Südostasien (II), 06.09.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9337.

92 Rywalizacja o wyspy na Pacyfiku. Nowy premier zapowiada rewizję paktu z Australią, 06.09.2023,
https://tvn24.pl/swiat/pacyfik-vanuatu-zapowiada-rewizje-paktu-z-australia-w-tle-rywalizacja-usa-z-chinami-o-wyspyoceanii-7330309.

93 B. Pawlak, To będzie cios dla USA? Chińczycy już mają własne procesory. „Przekraczają możliwości”, 05.09.2023, https://next.gazeta.pl/next/7,151243,30155926,to-bedzie-cios-dla-usa-chinczycy-juz-maja-wlasne-procesory.html.

94 G20: Przywódcy przyznali stałe członkostwo Unii Afrykańskiej, 09.09.2023,
https://www.wnp.pl/rynki-zagraniczne/g20-przywodcy-przyznali-stale-czlonkostwo-unii-afrykanskiej,749891.html.

95 M.J. Orłowski, Ukraińcy rozczarowani, Rosjanie zachwyceni. Skrajne emocje po szczycie G20, 10.09.2023, https://wydarzenia.interia.pl/raport-ukraina-rosja/news-ukraincy-rozczarowani-rosjanie-zachwyceni-skrajne-emocjepo-,nId,7017262.

96 R. Bojanowicz, Chiny budują „strategiczne partnerstwo na każdą pogodę” z państwem-bankrutem. Ile zapłaci za ten sojusz Wenezuela?, 13.09.2023, https://forsal.pl/swiat/chiny/artykuly/9296681,chiny-buduja-strategicznepartnerstwo-na-kazda-pogode-z-panstwem-ban.html.

97 Powstaje Sojusz Państw Sahelu, 17.09.2023, https://www.altair.com.pl/news/view?news_id=41204; A,
Łomanowski, Sojusz dyktatorów państw antyfrancuskich, 19.09.2023, https://www.rp.pl/polityka/art39129441-sojuszdyktatorow-panstw-antyfrancuskich.

98 D. Martin, The bizarre secret behind China’s spy balloon, 17.09.2023, https://www.cbsnews.com/news/the-bizarresecret-behind-chinas-spy-balloon/.

99 K. Strachota, Koniec Górskiego Karabachu. Polityczne trzęsienie ziemi na Kaukazie Południowym, 28.09.2023, https://www.osw.waw.pl/pl/publikacje/analizy/2023-09-28/koniec-gorskiego-karabachu-polityczne-trzesienie-ziemina-kaukazie.

100 Amerykańscy żołnierze patrolują polskie miasto, 26.09.2023, https://infosecurity24.pl/sluzby-mundurowe/policja/amerykanscy-zolnierze-patroluja-polskie-miasto; Żandarmeria Wojskowa USA będzie patrolować ulice we Wrocławiu! Skąd ta zaskakująca decyzja?, 16.09.2023, https://www.wroclaw.pl/dla-mieszkanca/zandarmeria-wojskowa-usa-bedzie-patrolowac-ulice-we-wroclawiu.

101 Iran and Russia unleash a contractual tsunami in several meetings, 20.09.2023, https://www.intellinews.com/iranand-russia-unleash-a-contractual-tsunami-in-several-meetings-293245/.

102 Prezydent Syrii przybył do Chin. To pierwsza oficjalna wizyta od 2011 r., 21.09.2023,
https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/9303124,prezydent-syrii-przybyl-do-chin-to-pierwsza-oficjalna-wizyta-od2011.html.

103 K. Domagała-Pereira, Niemcy kupują system obrony przeciwrakietowej od Izraela, 28.09.2023,
https://www.dw.com/pl/historyczne-porozumienie-z-izraelem-niemcy-kupuj%C4%85-system-obronyprzeciwrakietowej/a-66951676.

104 Ein Erbe der Kolonialherrschaft, 11.10.2023, https://www.german-foreign-policy.com/news/detail/9370; T. Brouck, L’industrie africaine, victime collatérale de la nouvelle taxe carbone de l’UE?, 27.09.2023,
https://www.jeuneafrique.com/1486564/economie-entreprises/lindustrie-africaine-victime-collaterale-de-lanouvelle-taxe-carbone-de-lue/.

105 Wezwanie do podjęcia kroków przeciwko Serbii. „Mamy do czynienia ze zbrodnią”, 02.10.2023,
https://wiadomosci.onet.pl/swiat/wezwanie-do-podjecia-krokow-przeciwko-serbii-mamy-do-czynienia-ze-zbrodnia/e53f0sc.

106 Iran warns geopolitical changes in the Caucasus will be hazardous, 1.10.2023,
https://www.tehrantimes.com/news/489645/Iran-warns-geopolitical-changes-in-the-Caucasus-will-be-hazardous.

107 Francja chce sprzedawać broń Armenii, 04.10.2023, https://defence24.pl/geopolityka/francja-chce-sprzedawacbron-armenii.

108 A. Kublik, UE w starciu z Chinami o auta elektryczne. „Rynek zalewają tanie samochody”, 05.10.2023,
https://wyborcza.biz/biznes/7,156481,30264293,ue-w-starciu-z-chinami-o-auta-elektryczne-rynek-zalewajatanie.html.

109 Zmasowany atak rakietowy Hamasu na Izrael. „Największa bitwa”, 07.10.2023,
https://dorzeczy.pl/swiat/489567/hamas-zaatakowal-izrael-ze-strefy-gazy-trwa-wojna.html.

110 Po ataku Hamasu pomoc wojskowa Pentagonu dla Izraela. USA przesuwają okręty, 08.10.2023,
https://www.rp.pl/dyplomacja/art39235841-po-ataku-hamasu-pomoc-wojskowa-pentagonu-dla-izraela-usaprzesuwaja-okrety.

111 Holenderskie drony będą zbierały dane wywiadowcze na wschodniej flance NATO, 12.10.2023,
https://wiadomosci.onet.pl/swiat/holenderskie-drony-beda-zbieraly-dane-wywiadowcze-na-wschodniej-flance-nato/j0sz48j.

112 Iran, Sudan Reestablish Diplomatic Relations, 11.10.2023, https://www.middleeastbriefing.com/news/iran-sudanreestablish-diplomatic-relations/.

113 Vladimir Putin and Xi Jinping speak at the opening of the “One Belt, One Road” forum, 18.10.23,
https://tvbrics.com/en/news/vladimir-putin-and-xi-jinping-speak-at-the-opening-of-the-one-belt-one-road-forum.

114 M. Blus, Ławrow bryluje w Pjongjangu. Putin wysłał go z misją, 19.10.2023, https://wydarzenia.interia.pl/raportukraina-rosja/news-lawrow-bryluje-w-pjongjangu-putin-wyslal-go-z-misja,nId,7096789.

115 Burkina Faso signs agreement with Russia for nuclear power plant, 13.10.2023,
https://www.france24.com/en/africa/20231013-burkina-faso-signs-agreement-with-russia-for-nuclear-power-plant.

116 In industry first, Mitsubishi Electric secures defense deal with Australia, 20.10.2023,
https://www.japantimes.co.jp/news/2023/10/20/japan/politics/australia-japan-mitsubishi-defense-deal/.

117 Yuan becomes world’s second main currency in trade settlements via SWIFT, 18.10.2023,
https://tass.com/economy/1692977.

118 China, Colombia elevate ties to strategic partnership, 25.10.2023,
https://english.news.cn/20231025/78af4a3258cd4c3983f5090c92b22709/c.html.

119 „Węgrom nigdy nie zależało na konfrontacji z Rosją”. Orban spotkał się z Putinem, 17.10.2023,
https://www.gazetaprawna.pl/wiadomosci/swiat/artykuly/9324114,wegrom-nigdy-nie-zalezalo-na-konfrontacji-zrosja-orban-spotkal-sie.html.

120 Prezydent Turcji robi krok w stronę akcesji Szwecji do NATO, 23.10.2023, https://tvn24.pl/swiat/turcja-prezydentrecep-tayyip-erdogan-przeslal-do-parlamentu-wniosek-o-ratyfikacje-akcesji-szwecji-do-nato-7405416.

121 Pat w Radzie Bezpieczeństwa ONZ. USA proponuje rezolucję, Rosja jest przeciw, 25.10.2023,
https://wiadomosci.wp.pl/pat-w-radzie-bezpieczenstwa-onz-usa-proponuje-rezolucje-rosja-jest-przeciw6956111052130816a.

122 US resolution on Gaza at UN would have completely dashed 2-state solution: China, 26.10.2023,
https://www.aa.com.tr/en/asia-pacific/us-resolution-on-gaza-at-un-would-have-completely-dashed-2-state-solutionchina/3033505#.

123 M. Kucharczyk, Ostra reakcja na „masakrę”. Wielkie oburzenie działaniami Izraela, 01.11.2023,
https://wydarzenia.interia.pl/news-ostra-reakcja-na-masakre-wielkie-oburzenie-dzialaniami-izrae,nId,7122735.

124 Szef NATO apeluje do Władimira Putina. Chce wycofania wojsk z Mołdawii, 26.10.2023,
https://www.polsatnews.pl/wiadomosc/2023-10-26/szef-nato-apeluje-do-wladimira-putina-chce-wycofania-wojsk-zmoldawii/.

125 Mołdawia odbiera kolejne niemieckie transportery, 24.10.2023, https://defence24.pl/sily-zbrojne/moldawiaodbiera-kolejne-niemieckie-transportery.

126 Pentagon wysyła na Bliski Wschód 900 żołnierzy. „Odpowiedź na działania Iranu”, 26.10.2023,
https://wiadomosci.onet.pl/swiat/rosnie-napiecie-na-bliskim-wschodzie-usa-wysylaja-900-zolnierzy/3g99c7r.

127 MON Niemiec: „Musimy być zdolni do obrony“, 30.10.2023, https://www.dw.com/pl/mon-niemiec-musimy-by%C4%87-zdolni-do-obrony/a-67255307.

128 Chiny opracowały niezwykle wytrzymały materiał. To ma być przełom w lotnictwie, 30.10.2023,
https://cyfrowa.rp.pl/technologie/art39335931-chiny-opracowaly-niezwykle-wytrzymaly-material-to-ma-byc-przelomw-lotnictwie.

129 Okręt podwodny z bronią jądrową płynie w stronę Izraela. Ma odstraszyć Iran, 06.11.2023,
https://wiadomosci.dziennik.pl/swiat/artykuly/9338749,okret-podwodny-z-bronia-jadrowa-plynie-w-strone-izraelama-odstraszyc.html.

130 Bloomberg: Rosja prowadzi rozmowy o utworzenie bazy marynarki wojennej w Libii, 08.11.2023,
https://studium.uw.edu.pl/bloomberg-rosja-prowadzi-rozmowy-o-utworzenie-bazy-marynarki-wojennej-w-libii/.

131 China’s President Xi meets Cuban PM Marrero in Beijing, 06.11.2023,
https://www.reuters.com/world/china/chinas-president-xi-meets-cuban-prime-minister-beijing-2023-11-06/.

132 Шойгу обсудил с коллегой из Буркина-Фасо сотрудничество в сфере обороны, 07.11.2023,
https://www.interfax.ru/russia/929473.

133 T. Bielecki, Kolejny krok Ukrainy ku członkostwu w UE, 08.11.2023, https://www.dw.com/pl/kolejny-krok-ukrainyku-cz%C5%82onkostwu-w-ue/a-67343236.

134 Węgry zacieśniają więzi z Wenezuelą. To sojusznik Rosji i Chin, 13.11.2023,
https://wyborcza.biz/biznes/7,179190,30399854,wegry-zaciesniaja-wiezi-z-wenezuela-to-sojusznik-rosji-i-chin.html

135 South African lawmakers vote to suspend diplomatic ties with Israel, shut embassy, 21.11.2023,
https://www.reuters.com/world/africa/safrican-lawmakers-vote-suspend-diplomatic-ties-with-israel-shut-embassy2023-11-21/.

136 China supports diplomatic efforts by Arab, Islamic nations over Gaza, 20.11.2023,
https://news.cgtn.com/news/2023-11-20/Chinese-FM-hosts-Arab-and-Islamic-counterparts-in-Beijing-1oSGRnJSD3G/index.html.

137 Czy Chiny zakończą wojnę w Izraelu? Państwa arabskie chcą wsparcia Pekinu, 21.11.2023,
https://portalobronny.se.pl/wojna-w-ukrainie/czy-chiny-zakoncza-wojne-w-izraelu-panstwa-arabskie-chca-wsparciapekinu-aa-Xm7e-UWZC-5caG.html.

138 Javier Milei – zwolennik wprowadzenia dolara i przeciwnik aborcji. „Rozpoczyna się przebudowa Argentyny”, 21.11.2023, https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/9355700,javier-milei-zwolennik-wprowadzenia-dolara-iprzeciwnik-aborcji-rozpoczyna-sie-przebudowa-argentyny.html.

139 Korea Północna: Umieściliśmy na orbicie naszego pierwszego satelitę szpiegowskiego, 21.11.2023,
https://forsal.pl/swiat/aktualnosci/artykuly/9356482,korea-polnocna-umiescilismy-na-orbicie-naszego-pierwszegosatelite-sz.html.

140 Chiny i Arabia Saudyjska zrealizują swap na 7 mld dol. To kolejny krok w stronę dedolaryzacji, 21.11.2023, https://businessinsider.com.pl/gospodarka/chiny-i-arabia-saudyjska-zrealizuja-swap-na-7-mld-dol-to-kolejny-krok-wstrone/xrt4979.

141 Propozycja zmian unijnych traktatów. Głosowanie w Parlamencie Europejskim, 22.11.2023,
https://tvn24.pl/swiat/unia-europejska-europarlament-przyjal-raport-o-propozycji-zmian-traktatow-maciejsokolowski-wyjasnia-7449248.

142 Pakistan potwierdza, że złożył formalny wniosek o przyłączenie się do BRICS, 24.11.2023,
https://aktualnosci.news/pakistan-potwierdza-ze-zlozyl-formalny-wniosek-o-przylaczenie-sie-do-brics-2-642860/.

143 Izraelscy dyplomaci opuszczają Turcję po słowach Erdogana, 28.10.2023,
https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/goraco-na-linii-izrael-turcja-dyplomaci-opuszczaja-kraj-po-slowacherdogana/47rn8r5.

144 B. Kucharski, Włosko-niemiecka współpraca wojskowo-przemysłowa, 26.11.2023, https://zbiam.pl/wloskoniemiecka-wspolpraca-wojskowo-przemyslowa.

145 P. Maziarz, Chiny budują wyjątkowy okręt podwodny. Pierwszy taki projekt na świecie, 25.11.2023,
https://tech.wp.pl/chiny-buduja-wyjatkowy-okret-podwodny-pierwszy-taki-projekt-na-swiecie,6966984816016256a.

146 Rosja wybuduje w Mali oczyszczalnię złota. Największą na kontynencie, 26.11.2023,
https://biznes.interia.pl/gospodarka/news-rosja-wybuduje-w-mali-oczyszczalnie-zlota-najwieksza-nakont,nId,7169587.

147 Turcja zacieśnia więzy handlowe z Rosją. Liczy też na miliony turystów, 28.11.2023,
https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/turcja-zaciesnia-wiezy-handlowe-z-rosja-liczy-tez-na-miliony-turystow/667bjvy.

148 Naftowe mocarstwo już nie będzie rozliczać się w dolarach. Koniec dominacji USD?, 28.12.2023,
https://bithub.pl/gieldy/waluty/naftowe-mocarstwo-juz-nie-bedzie-rozliczac-sie-w-dolarach-koniec-dominacji-usd/.

149 Embraer zacieśnia współpracę z Arabią Saudyjską, 01.12.2023, https://zbiam.pl/embraer-zaciesnia-wspolprace-zarabia-saudyjska/.

150 Sojusz AUKUS rośnie w siłę. USA zacieśnią współpracę wojskową z Australią i Wielką Brytanią, 02.12.2023, https://forsal.pl/swiat/usa/artykuly/9371587,sojusz-aukus-rosnie-w-sile-usa-zaciesnia-wspolprace-wojskowa-zaustra.html.

151 US Recognizes Transitional Authorities in Niger, Marking Geopolitical Shift, 04.12.2023,
https://bnnbreaking.com/politics/us-recognizes-transitional-authorities-in-niger-marking-geopolitical-shift/.

152 Niger annuls military partnership with EU, 04.12.2023, https://tass.com/world/1715875

153 Russia’s Putin is visiting the UAE and Saudi Arabia, seeking to bolster Moscow’s Mideast clout, 06.12.2023, https://apnews.com/article/russia-ukraine-war-cop28-uae-vladimir-putin-saudi-arabiae0366e26d7b7588a28f4b6868ecdca0e.

154 Prezydent Iranu przybył do Rosji, 08.12.2023, https://kresy24.pl/prezydent-iranu-przybyl-do-rosji/.

155 W. Kaczanowski, Chiny: kolejny sukces rakiety napędzanej metanem, 11.12.2023, https://space24.pl/pojazdykosmiczne/systemy-nosne/chiny-kolejny-sukces-rakiety-napedzanej-metanem.

156 Rewolucyjne plany Komisji Europejskiej. Bruksela chce kontrolować strategiczny rynek, 06.12.23,
https://dorzeczy.pl/unia-europejska/511881/komisja-europejska-chce-kontrolowac-caly-rynek-broni-w-ue.html.

157 Niemcy wzywają do wspierania Ukrainy. Olaf Scholz mówi o „sygnale”, 11.12.2023,
https://wiadomosci.onet.pl/swiat/niemcy-wzywaja-do-wspierania-ukrainy-olaf-scholz-mowi-o-sygnale/f3sm17l.

158 „Do 8 miliardów euro”. Niemcy zwiększają pomoc dla Ukrainy, 11.12.2023,
https://polskieradio24.pl/5/1223/artykul/3298047,do-8-miliardow-euro-niemcy-zwiekszaja-pomoc-dla-ukrainy.

159 Rheinmetall wyprodukuje dla Ukrainy amunicję. Zamówienie obejmuje dziesiątki tysięcy 155 mm pocisków, 06.12.2023, https://portalobronny.se.pl/przemysl-zbrojeniowy/rheinmetall-wyprodukuje-dla-ukrainy-amunicjezamowienie-obejmuje-dziesiatki-tysiecy-155-mm-pociskow-aa-zrDf-JscD-C7KX.html.

160 MON Finlandii: Będziemy produkować amunicję dla Ukrainy, 05.12.2023, https://defence24.pl/wojna-na-ukrainieraport-specjalny-defence24/mon-finlandii-bedziemy-produkowac-amunicje-dla-ukrainy.

161 Chiny rzucają wyzwanie Boeingowi i Airbusowi. Ruszają z produkcję samolotów pasażerskich, 12.12.2023, https://www.wnp.pl/logistyka/chiny-rzucaja-wyzwanie-boeingowi-i-airbusowi-ruszaja-z-produkcje-samolotowpasazerskich,784465.html.

162 Argentyna wstrząśnięta radykalnymi decyzjami. Dewaluacja peso, cięcia w budżecie, 14.12.2023,
https://biznes.interia.pl/gospodarka/news-argentyna-wstrzasnieta-radykalnymi-decyzjami-dewaluacjapeso,nId,7207090.

163 Argentyna wprowadza nowy kodeks kar dla demonstrantów. Sankcje są surowe, 15.12.2023,
https://www.bankier.pl/wiadomosc/Argentyna-wprowadza-nowy-kodeks-kar-dla-demonstrantow-Sankcje-sa-surowe8664172.html.

164 Niemcy wysyłają 5 tys. żołnierzy za granicę. Pierwszy raz od II wojny światowej, 19.12.2023,
https://wiadomosci.wp.pl/niemcy-wysylaja-5-tys-zolnierzy-za-granice-pierwszy-raz-od-ii-wojny-swiatowej6975343413414720a.

165 Irlandia wnosi skargę przeciw Wielkiej Brytanii w związku z ustawą o amnestii w Irlandii Północnej, 21.12.2023, https://tvn24.pl/swiat/irlandia-wnosi-skarge-przeciw-wielkiej-brytanii-w-zwiazku-z-ustawa-o-amnestii-w-irlandiipolnocnej-7619746.

166 Israel: Starvation Used as Weapon of War in Gaza, 18.12.2023, https://www.hrw.org/news/2023/12/18/israelstarvation-used-weapon-war-gaza.

167 Serbowie wyszli na ulice. Szturm na ratusz w Belgradzie, 24.12.2023, https://wiadomosci.wp.pl/serbowie-wyszlina-ulice-trwa-szturm-na-ratusz-w-belgradzie-6977340800227840a.

168 Izrael zadał potężny cios Iranowi. Ważny dowódca zabity, 25.12.2023,
https://wydarzenia.interia.pl/zagranica/news-izrael-zadal-potezny-cios-iranowi-wazny-dowodca-zabity,nId,7230611.

169 RPA złożyło skargę na Izrael do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości, 29.12.2023,
https://www.bankier.pl/wiadomosc/RPA-zlozylo-skarge-na-Izrael-do-Miedzynarodowego-Trybunalu-Sprawiedliwosci8671469.html.

170 Argentina’s Milei rejects invitation to join BRICS, 29.12.2023,
https://english.almayadeen.net/news/politics/argentina-s-milei-rejects-invitation-to-join-brics.

171 Saudi Arabia, UAE officially join BRICS as bloc expands in MENA. Iran, Egypt and Ethiopia are also now part of the trade bloc, 02.01.2024, https://economymiddleeast.com/news/saudi-arabia-uae-brics/

172 https://t.me/k8dplus/1526.