Mur Berliński i państwo NRD mogły i powinny odgrywać dla nas rolę muru obronnego przed zachodnioniemieckim rewizjonizmem, podobną do roli Korei Północnej w strategicznej koncepcji ChRL przed amerykańską armią stacjonującą w Korei Południowej. Przez brak własnej strategii i wyobraźni straciliśmy ową szansę i w konsekwencji – także własną suwerenność.